Ղա­րաբաղի հայության կարգա­վիճակը կարելի է լուծել Մոսկվա-Բաքու երկկողմանի երկխոսության մակարդակում. Տարասով․ «Հրապարակ»

«Հրապարակը» զրուցել է ռուս վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովի հետ։

Պարոն Տարասով, Ձեր գնահատմամբ, ինչո՞ւ, այնուամենայնիվ, Նիկոլ Փաշինյանը չգնաց արտահերթ ընտրությունների, թեպետ տեւական ժամանակ հանդես էր գալիս այդ մա­սին ուղերձներով:

Նրանից հետո, երբ պատերազմը տանուլ է տրված, միեւնույն է, նրան դժվար է լինելու մնալ իշխանության ղեկին: Սա՝ մեկ, եւ երկու՝ որքան շատ մնա այս ռեժիմը, այնքան Հայաստա­նի համար վատ է լինելու: Եվ եւս մի բան. կան արտաքին քաղաքական խաղացողներ, որոնք շահագրգռված են, որ նա մնա: Ինչու, որովհետեւ նա կապիտուլյացիայի փաստաթղթի տակ է ստորագրել: Եթե հիմա Փաշինյանին հեռացնեն, նրանք հայտարարում են, որ եթե Փաշինյանը պետք է հեռանա, ապա միայն՝ սահմանադրական ճա­նապարհով: Հեղաշրջումն անընդունե­լի կլինի, ոչ լեգիտիմ կճանաչվի: Դե, Փաշինյանն ու ընկերներն Էլ կռվում են իշխանության համար: Այսքան բան: Սա լա՞վ է հայերի համար՝ չեմ կարծում: Առանց այն էլ ամեն ինչ տանուլ են տվել, տանուլ կտան նաեւ այն, ինչ մնացել է: Եվ նաեւ մտածում եմ՜ սրան դրդեց նաեւ Քոչարյանի հայտարարու­թյունը: Նա ասաց, չէ՞, որ մասնակցելու է ընտրություններին: Երեւի սա էլ այդ հայտարարության արձագանքն էր:

Չկա՞ր նման հաշվարկ:

Գիտե՞ք, Մոսկվան այդքան ակտիվ չի միջամտում, քանի որ համարում ենք, որ սա ներքին հարց է: Գիտեք՝ այն բանից հետո, թե ինչ կատարվեց Արցախյան պատերազմի ժամանակ, հիմա հարցը, թե ով է Երեւանում լի­նելու իշխանության ղեկին, արդեն հե­տագայի համար շատ բան չի փոխելու: Իհարկե, Քոչարյանն այն ֆիգուրներից է, որ Մոսկվայի հետ շատ լավ հարա­բերություններ ունի, բայց բանն այն է, որ հիմա նոր ֆորմատներ են ձեւավորվել: Կա Մոսկվա-Երեւան-Բաքու, կա Մոսկվա-Բաքու-Անկարա, շատ ֆորմատներ, ԵԱՀԿ ՄԽ-ն չի աշխա­տում, եւ ոչ ոք չգիտի՝ դա երբ կլինի: Եվ հետո, շատ բան տանուլ է տրված, եւ իրավաբանորեն՝ ռուսական խա­ղաղարար ուժերն Ադրբեջանի տարածքում են: Սա ԶՈՒ սահմանափակ կոնտինգենտ է: Եվ նորից պետք է ասեմ՝ Փաշինյանը չգնաց Արցախը ճանաչելուն: Շատ հարցեր, որոնց պա­տասխանները հայերն իրենք պետք է տան:

Ո՞ր շրջանակներում են արտա­քին քաղաքական խաղացողնե­րը, որոնց մասին ասում եք՝ շա­հագրգռված չեն Փաշինյանի հեռա­ցումով:

ԵԱՀԿ ՄԽ-ի տեսանկյունով, օրի­նակ, լիդերները՝ Փարիզը, Մոսկվան ու Վաշինգտոնը: Մեկ-մեկ Բաքուն է Փաշինյանին հայհոյում, ու հստակ է, որ նրանց հիմա անհրաժեշտ է պահպանել Փաշինյանին: Անկարան էլ հետաքրքրված չէ Փաշինյանի հե­ռացումով: Եվ ասեմ նաեւ, որ բոլորը հասկանում են, որ սա թույլ ռեժիմ է, ու որ այն Հայաստանի համար աղետ է: Ամենալավ տարբերակն այն կլի­ներ, որ իշխանափոխությունը լիներ սահմանադրական ճանապարհով՝ ընտրությունների միջոցով: Քանի որ եթե հիմա հանկարծ նրան գա­հընկեց անեն, կսկսեն մեղադրել, որ Ռուսաստանն առնչություններ ունի հե­ղաշրջմանը մասնակցած ուժերի հետ: Ոչ ոք իր վրա նման մեղադրանքներ չի ուզում վերցնել: Այնպես որ, հայերը հիմա իրենք իրենց հայեցողությանն են թողնված եւ ստիպված են լինե­լու ըմպել այդ դառնության գավաթը մինչեւ վերջ: Ինքներդ:

Երեւի տեղյակ եք Նիկոլ Փաշինյանի թիմի անդամ Անուշ Բեղլոյանի՝ «Շուշա» բառի ու հայտարա­րությունների մասին, թե կարեւոր չէ՝ ով սկսեց պատերազմը, ում էին պատկանում այդ տարածքները: Գիտեք նաեւ, որ Հայաստանում այս հայտարարությունը մեկնաբանվում է որպես եւս մեկ ապացույց, որ իշխա­նության ներսում թուրք-ադրբեջանական գործակալներ են:

-Եթե օբյեկտիվորեն նայենք, Փա­շինյանը մինչ այս շատ է խոսել Ղարաբաղի մասին, իսկ երբ սկսվեց պա­տերազմը, նա շատ քիչ բան արեց այն պաշտպանելու համար: Տապալված դիվանագիտություն, եկավ հեղափո­խության դրոշներով, բայց Սարգսյանից շատ ավելի վատ դիվանագի­տություն տարավ: Տպավորություն էր, որ նա հանձնում էր Արցախը:

Այսինքն՝ «պտուղներով է ճա­նաչվում ծառը»:

Այո, պտուղներով: Ես հիմքեր չունեմ պնդելու, որ սա սցենար էր, ծրագիր, դավաճանություն, չեմ ուզում, որ ինձ այս խոսքերը վերագրվեն, բայց մեր փորձագետների մեծ մասի մոտ այն տպավորությունն է, որ այս ողջ ընթացքում Փաշինյանը փորձել է թո­թափվել Արցախից: Թոթափել, նետել: Իսկ ո՞ւմ նետել: Կամ չգնաց Արցախի անկախությունը ճանաչելուն: Կամ էլ այն մտցնել Ադրբեջանի կազմ, ինչին էլ, մասնավորապես, հիմա ականատես ենք լինում: Եվ հիմա էլ Արցախից մնացած մասի անվտանգության երաշխա­վորը Ռուսաստանն է, ոչ Հայաստանը: Առհասարակ, հիմա ի՞նչն է կապում Հայաստանն ու Արցախը:

Ի՞նչ նկատի ունեք՝ ասելով, որ Քոչարյանից բացի՝ հիմա ձեւավորվել են այլ ֆորմատներ: Նկատի ունեք՝ նրան այլընտրա՞նք:

Ոչ, նկատի ունեմ Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի որոշման ֆորմատը: Առաջին ձեւաչափը, որ կար՝ Մինսկի խումբը, հա: Բոլորը, բացի Ադրբեջանից, համամիտ էին, որ նա պետք է աշխատի: Այնտեղ մեկ կետ կա՝ Արցախի կարգավիճակի հարցը, բայց թե երբ այն կաշխատի, ոչ ոք չգիտի: Մոսկվա-Բաքու ձեւաչափ. այն բանից հետո, երբ Փաշինյա­նի կառավարությունը հրաժարվեց Արցախը ճանաչելուց, իրավաբանո­րեն ռուս խաղաղապահները Ադրբե­ջանի տարածքում են՝ հանդիսանալով Արցախի հայության անվտանգության երաշխավորը: Նման ֆորմատում Ղա­րաբաղի, այնտեղի հայության կարգա­վիճակը կարելի է լուծել Մոսկվա-Բաքու երկկողմանի երկխոսության մակարդակում: Առանց Երեւանի մասնակցության: Ահա թե որն է խնդիրը»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում