«Կարճ ասած». Սուտը պետք է քրեականացնել․ օրինակներ, թե ինչպես սուտը քանդեց մեր երկիրը

Ասել եմ ու կրկնելու եմ, մեր երկիրը այս վիճակին հասցրեց սուտը և իհարկե՝ այն, որ կան ստի նկատմամբ իմունիտետ չունեցող մարդիկ։ Չկա էն գիտակցական մակարդակը, որը սուտը կբաժաներ իրականությունից։ Եթե մեկը սուտ խոստում է տալիս, պետք է ամեն մեկը նայի լավ էս մարդը իր թիմով, իր կենսագրությամբ, իր հնարավորությամբ կարո՞ղ է դա անել, թե չէ։ Երբ սուտ տեղեկություններ են հայտնում, պետք է կարողանալ վերլուծել՝ կարո՞ղ է էդպիսի բան լինել։ Մյուս կողմից էլ, մարդ մտծում է, դե եթե բան են ասում այ էէէն ամբիոնից, այս ստատուսի մարդը, ուրեմն մի բան գիտի․ մարդը հակված է հավատալու, համապատասխան սիմվոլների առկայության դեպքում։ Ձեր կարծիքով ինչո՞ւ Նիկոլի գալու հետ մեկտեղ ֆեյքերը շատացան, որովհետև քաղցր սուտը ուներ սպառում, մարդկանց ավելի շատ հաճելի էր լսելը, որ Նիկոլը շատ շտապ՝ 15 րոպեից Վանն ու Կարսը հետ է բերելու, քան վերլուծեր տեսներ դա հնարավո՞ր է, թե չէ։ Սուտը դարձել է այս իշխանության գլխավոր ասելիքը, որը աշխատանք չի ենթադրում։ Չաշխատելու պատճառը սուտն է, ամեն ինչ ստի հաշվին է։ Մարդկանց խաբեցին ու եկան իշխանության, հիմա մարդկանց խաբում են, որ պահեն իշխանությունը։

Ի՞նչ պետք է անել․ Հայաստանում պետք է սուտը քրեականացվի։ Պետություն ներկայացնողի կողմից սուտը, պետք է խստորեն պատժվի։ Եթե քրեականացված լիներ մինչ այս, էս աղետը մեր գլխին չէր չոքի։ Ուղղակի, երբեք մտքներովս չէր անցնի, որ օրինակ, վարչապետը, նախարարը, կամ իրենց ներկայացուցիչները, կարող են այդպես հեշտությամբ սուտ ասել ու անցնել առաջ։

Երբ գնում է թշնամու հետ բանակցելու հողերը տալու շուրջ, գալիս ասում է՝ ընդամենը ծանոթանում էի կառուցողական Ալիևի հետ, երբ ասում էր ա՛յ էս հրապարակում ենք լուծելու բոլոր հարցերը, անհնար է քնեք-ելնեք տեսնեք թաքուն հանձնել ենք Ղարաբաղը ու էդպես էլ հանձնում են, պետք է պատասխանատվություն կրե՞ն, թե չէ․ գոնե սուտ խոսելու համար, էլ չեմ ասում՝ Ղարաբաղը հանձնելու մասին։

Եթե սուտը քրեականացված լիներ, ՔՊ-ական դեպուտատը ԱԺ ամբիոնից չէր ասի ընդդիմությանը՝ դուք մարդկանց ասել եք մի կռվեք, զենքը վայր դրեք։ Որովհետև փաստեր չունի, բայց խոսում է։ Երբ ԿԲ նախագահն ասում է գնանկում կլինի, բայց գնաճ է լինում, պետք է պատասխանատվության ենթարկվի կամ սուտ ասելու համար, կամ ոչ կոմպետենտության համար։ Նույնն էլ էկոնոմիկայի նախարարը։ Նախորդ տարվա օգոստոսից գնանկում է խոստանում ու էս ահռելի գնաճերի ֆոնին, շարունակում է պաշտոնավարել, կարծես բան էլ չի եղել ու ասում է՝ ֆանտաստիկ դրական ցուցանիշ է աննախադեպ գնաճը։ Ավելին ասեմ, 2019 թվականին Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում է՝ առաջիկա 5 տարիներին մեր երկրում գնաճ չի լինի, էդ խնդիրը լուծել եմ։ Նշանակում է՝ մինչև 2024 թվականը պետք է ոչ մի ապրանքի գին չթանկանար։ Լավ պտի պատասխան չտա՞ խաբելու համար։

Եթե սուտը քրեականացված լիներ, գլխից մեծ խոստումների համար պատասխանատվություն կկրեին։ Խոստացել էր ԽԾԲ համակարգով նշանակում չանել, բա ո՞վ պետք է պատասխան տա, տնով տեղով, քավոր-սանիկներով պաշտոնների բաժանման համար։ Խոստանում էին կոռուպցիան վերացնել, նայում ես ՔՊ-ական նախարար-դեպուտատների, տներ է, որ առնում են, բանկերում միլիոնների ավանդներ ունեն, կասկածելի եկամտով իրենց դզմզում են, բա սուտ են ասել, չէ՞։ Երբ ասում են Հայաստանում ընդունելի աշխատավարձը պետք է սկսի 500 հազար դրամից, բայց սկսում է 68 հազար դրամից, պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն մարդկանց հույսով անելու, սուտ խոստում տալու համար։ Երբ ասում են որ բուհերը պետք է հեռու լինեն քաղաքականացումից, բայց իրենց բոլոր կուսակցականները դառնում են բուհերի հոգաբարձուների խորհրդի ղեկավարներ, ուրեմն պետք է սուտ ասելու համար պատասխանատվության ենթարկվեն։ Երբ վարչապետը հայտարարում է՝ Գյումրին պետք է այլևս աղետի գոտի չլինի, բայց 4 տարվա մեջ մեկ շենք չեն սարքում, պետք է պատասխանատվություն կրի՞, թե չէ։ Երբ որ ասում են պետք է գիտելիքահեն տնտեսություն ստեղծենք, բայց կրճատում են դպրոցների ֆինանսավորումը, պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն։ Երբ ասում են քաղաքական ենթատեքստով քրեական գործեր չեն լիելու, պետք է կանգնեն դատարանի առաջ, որովհետև առնվազն 30 գործ կարելի է տանել ու մտցնել աչքը։ Երբ 2018-ին ընտրություններից առաջ խոստանում է գազը, հոսանքը կէժանանան, ջուրն էլ 5 տարի չի թանկանա, բայց սաղ թանկանում են, պետք է պատասխան տան։ 2018 թվականին հայտարարում է՝ «Այլևս երբեք Հայաստանի քաղաքացու վրայով ավտոներ չեն քշելու, այլևս երբեք լկտիություն չի լինելու»։ Դեռ այն ժամանակ փորձեցի մտաբերել, թե նախկինում էդ ու՞մ էին գցում ավտոյի տակ, որ տենց հուզումնալից խոստումներ էր տալիս․ բայց ահա, 2022 թվականին իր շարասյունը հղի կնոջ է ավտոյի տակ գցում, սպանում ու ոչ մի մեքենա շարասյունից չի կանգնում։ Լավ, պատասխան չի՞ տալու, էս մարդը։

Երբ ասում է վարկերի տոկոսները ջրելու ենք, համաներելու ենք ու ոչ մի բան էլ չեն անում, պետք է, չէ՞, էդ անտեր պատասխանատվության մեխանիզմը գործի։ Կամ երբ ասում է արտագաղթի անիվը հետ ենք պտտելու, բայց տարին 70 հազար մարդ գնում է երկրից, ուրեմ պետք է էս խոսքերը անհետևանք չմնան։

Երբ ԱԳ նախարարը, վարչապետը հայտնում են, թե Ռոբերտ Քոչարյանը ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, Ղարաբաղն էլ մեջը, քաջ իմանալով որ դա լկտի սուտ է, բա դատարանի առաջ չկանգնե՞ն։ Իրենք եկան, Ղարաբաղի պատերազմը սադրեցին, չպատրաստվեցին, սխալ պատերազմ վարեցին, արդյունքում հանձնեցին, վաղն էլ ամբողջ Լաչինն են հանձնում, բա այդ ամենը ստի արդյունքում էր, պատասխան պետք է տա՞ն, թե՞ չէ։ Երբ Ալեն Սիմոնյանը գերիների հարազատներին ասում է, թե ընդդիմության ցույցերն են խանգարում, որ ձեր տղերքին բերենք, իսկ ուրիշներին անկեղծանում է, թե չենք բերում, որովհետև նրանք մեզ համար չկան, պետք է գոնե ստի համար պատասխան տան։ Երբ ասում է պետք է իսպառ վերացնենք աղքատությունը, բայց փոխարենը 23 տոկոսից հասցնում է 30 տոկոսի՝ պաշտոնապես, պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն։

Երբ ասում է Հայաստանը դառնալու է մի երկիր, որտեղ փոքր բիզնեսը խոշորանում է, խոշորը դառնում է գերհզոր, բայց 22 հազար բիզնես է փակվում մեկ տարում, պետք է ստի համար պատասխան տան։ Երբ ասում է Հայաստանում մի քանի հազար աշխատատեղերով գործարաններ են բացվելու, ու 4 տարի անց դեռ չկան նման գործարաններ, պետք է պատասխան տան ստի համար։ Երբ ասում է, թե կոռուպցիան իսպառ վերացել է, բայց ամեն օր կոռուպցիոն լիքը փաստեր են հայտնաբերվում, պետք է գործի հենց այդ ստի քրեականացումը։ Մարդն ասել է՝ Հայաստանում չի լինելու զանգով արդարադատություն, հետո նույն մարդը զանգել հարցրել է՝ հը, կալանքը ե՞րբ կլինի․ նույն մարդը ասել է մարտի 1-ը ամբողջ ծավալով բացահայտված է, հետո ասել է՝ ոչ մի բանն է բացահայտված չէ։ Երբ ասում է բանավոր փոխըմբռնմամբ եմ հանձնել, հետո ասում է՝ ես ե՞մ տենց բան ասել, պետք է հենց այնպես չանցնի էս խոստովանությունը։ Երբ ասում է՝ երբ էլ պատերազմը կանգնեցնեի, պետք է Շուշին տայի, հետո պարզվում է, որ Շուշին հանձնելու թեմա չի եղել կանգնեցնելու պարագայում, պետք է պատասխան տա։ Երբ ասում են Հայաստանում բացվել են նոր աշխատատեղեր, բայց պարզվում է ընդամենը մեկ հաստիքն են բաժանել երկու մասի, պետք է ստի համար պատասխան տան։ Երբ ասում են մենք գալիս ենք ձեզ փրկելու, հետո ասում են՝ մենք հո նվիրյալ չե՞նք, որ 500 հազար դրամով աշխատենք, ուրեմն ստի համար պետք է պատասխան տան։ Երբ ասում է տարեվերջում կունենանք երկնիշ տնտեսական աճ, տարեվերջում դրա կեսն է լինում, պետք է նրանով զբաղվի դատախազությունը, ոչ թե մի հատ էլ ասի՝ կատակ եմ արել։

Հետաքրքիր է, որ այս ամենի ֆոնին հայտարարում են․ «Մեր ամենակարեւոր առաքելությունը մարդկանց չխաբելն է, սխալվելուց հետո ներողություն խնդրելու ուժը ունենալն է», բայց նաև ասում են՝ ամեն ինչ ճիշտ ենք անում, եթե դաժե ստում ենք՝ ճիշտ ենք անում։ Էս ամենի հեղինակը գնում է ժողովրդի հետ հանդիպման ու ասում է՝ դուք էսքան ժամանակ պետք է իմացած լինեիք ոնց սուտը ճշտից տարբերեք։ Ի՞նչ ասես։

Ստերի շնորհիվ տեղի է ունեցել իշխանափոխություն, ստերի պատճառով աղքատացել ենք, երկիր են հանձնել, ստերի շնորհիվ իրենք հարստացել են։ Այս իշխանության ստերը կյանք են արժեցել, պետություն են արժեցել։ Այ սրա համար է պետք սուտը քրեականացնել։ ՔՊ-ն ասում է՝  սուտը քրեականացնելը դեմ է խոսքի ազատությանը։ Նրանք դա հավասարեցրել են իրար։ Երբ մարդիկ երկիր էին սարքում, սրանք ստով այդ կառուցումը ներկայացնում էին քանդում ու թալան։ Ստի վրա է հիմնված ասօրվա իշխանությունը։

Կարճ ասած՝ սուտ խոսացող կառավարությունը պետք է բանտ նստի։ Պետք է պետական պաշտոնյան սուտ խոսելուց իմանա, որ պատժվելու է, եթե չհասնի իր խոստման կատարմանը ։ Պետք է պետության կառավարումից իսպառ բացառվի սուտը, պոպուլիզմը, անպատասխանատվությունը․ կյանքի հարց է, չեմ չափազանցացնում։

Սևակ Հակոբյան