Ամբողջ գործընթացը տեղավորվում է Հայաստանի իշխանությունների հակաարցախյան և հակահայ արժեքաբանության մեջ. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Արդեն ավելի քան մեկ շաբաթ է՝ Ադրբեջանը հանցավոր ոտնձգությունների է դիմում Արցախի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով Արցախը կանգնած է նաև հումանիտար աղետի առաջ:

Անդրադառնալով ստեղծված իրավիճակին՝ քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշել է, որ այն, ինչ ձեռնարկում է Ադրբեջանը, շատ տրամաբանական է: Մինչ անդրադառնալը ՀՀ իշխանությունների կողմից համարժեք արձագանքի բացակայությանը՝ նա նշել է Ադրբեջանի նպատակների մասին: «Այն, ինչ տեսնում ենք, առնվազն փորձագետներիս համար անակնկալ չէր: Իրենք փորձելու էին քարոզչական, տեղեկատվական, սոցիալ-հոգեբանական էքսպանսիայի, կենցաղային պայմանների բարդացման միջոցներով հայաթափել Արցախը: Դա արվում է հստակ նպատակով, որ մի քանի տարի հետո, երբ ռուսական խաղաղապահ զորամիավորման մանդատի ժամկետը ավարտվի, Մոսկվային ներկայացնելու հիմնավորումներ ունենան. մասնավորապես, ներկայացնեն, որ Արցախում այլևս հայեր չկան, հետևաբար, իրենք այնտեղ առաքելություն ու անելիք առհասարակ չունեն: Այս խնդիրը մի քանի մակարդակ ունի: Մի կողմից՝ հայ-ադրբեջանական, արցախա-ադրբեջանական մակարդակն է:Մյուս կողմից էլ՝ սա Ադրբեջանի համար ռուսական ռազմական խաղաղապահ ներկայությունն Արցախից հանելու և տարածաշրջանում ռուսների ազդեցության լծակները, դերը նվազեցնելու գործիք է: Կարծում եմ՝ նման քաղաքականությանը դեմ չեն ո՛չ արևմտյան երկրները, ո՛չ էլ, առավել ևս, Թուրքիան»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ նշելով, որ Ադրբեջանում, մեծ հաշվով, հասկանում են, որ Արցախը Հայաստանի գործող իշխանությունների օրակարգի մաս չի կազմում:

«Հայաստանի գործող իշխանությունները հակաարցախյան իշխանություններ են: Իրենք ամենասկզբում պոպուլիզմի ու հոգեբանական մանիպուլ յացիաների միջոցով փորձում էին որպես արցախակենտրոն դիրքավորվել: Մինչդեռ պետությունն ինստիտուցիոնալ քանդելու, մաշեցնելու, հնարավոր պատերազմին չպատրաստվելու, ինչպես նաև դիմադրության ներուժը քայքայելուն ուղղված քայլերը բոլորովին այլ իրականության մասին էին փաստում: 2018-ից ի վեր բանակի ուծացումը, նրա կազմաքանդումը, մի կողմից՝ զինվորների համար քմահաճույքային սննդային ֆորմատներ ապահովելը, բայց մյուս կողմից՝ նրանց անգամ սովորական վրաններով չապահովելը (2020-ի պատերազմից հետո) ցույց էին տալիս, որ անվտանգության օրակարգը որևէ կերպ չի տեղավորվում գործող իշխանությունների առաջնահերթությունների մեջ»,ընդգծեց Ա. Ղևոնդյանը:

Նա շեշտեց՝ Նիկոլ Փաշինյանը բազմիցս արել է այնպիսի հայտարարություններ, որոնք ամենևին Արցախը հայկական պահելու մասին չէին. «Ավելին՝ նա այլ թեզեր էր առաջ տանում, նշում էր, որ «իհարկե,Արցախում պետք է ապրեն ադրբեջանցիներ», կամ «արդար չէ, որ Արցախը միայն հայկական լինի»: Բացի այդ, իրենց 3-րդ, 4-րդ էշելոնի պատգամավորների միջոցով տարբեր տեսակի «օվերտոնի պատուհաններ» էին բացում, որ հանրային գիտակցության մեջ ինչ-որ մի օր լեգիտիմացվի Արցախի հանձնումը: Այսօր որոշակի գործընթացների արդյունքում կարող ենք արձանագրել, որ Հայաստանի գործող իշխանությունն արդեն պաշտոնապես Արցախն Ադրբեջանին հանձնելու ցանկություն ունի: Դավադիր պատերազմի ժամանակ Արցախի ղեկավարությունն առանց որևէ պատճառի սկսեց Ստեփանակերտում մարդկանց համոզել, որ պետք է տարհանվեն: Կա բավականին հիմնավորված կարծիք առ այն, որ նշվածի հիմնական նպատակն ամբողջ Արցախը հանձնելն էր: Ռուսական քաղաքական ղեկավարությունը հետագայում հասկացավ պրոյեկտը, որը, ըստ իս, մշակվել էր Հայաստանի և Ադրբեջանի գործող իշխանությունների ուղղակի ներգրավվածությամբ, որից հետո շատ արագ կողմերին ստիպեցին հրադադարի գնալ: Արդյունքում ի հայտ եկավ խաղաղապահների բաղադրիչը, որ զսպի այն քայլերը, որոնք հանգեցնելու էին Արցախի լիարժեք կորստին: Այնպես որ, հայկական պետական քաղաքական էլիտայի ու մասնավորապես վարչապետի կողմից տարվող այս ամբողջ գործընթացը տեղավորվում է նրանց հակաարցախյան՝ հակահայկական արժեքաբանության մեջ: Ի դեպ՝ դա նաև իրենց քաղաքական հայրերի արժեքաբանությունն է, ըստ որի, Արցախը խանգարում է մեզ խաղաղ ապրել, հետևաբար, Արցախից պետք է ազատվել»:

Մեր զրուցակիցը շեշտեց՝ հայկական ներքաղաքական դիսկուրս մի թեզ է ներմուծվել, որը միայն առաջին հայացքից է հիմնավոր. «Ըստ այդ թեզի, գործող իշխանությունները տգետ են, փորձ չունեն, ապաշնորհ են:Հետևաբար, այն ամենը, ինչ արվել է, արվում է, զուտ նշվածների ու իրականությունը լիարժեք չպատկերացնելու հետևանքով է: Առաջին հայացքից թեզը բավականին հիմնավոր է, որովհետև երբեմն այնպիսի կադրեր են նշանակվում, երբ կարող ես ասել՝ վերջ, տվյալ ոլորտի վրա կարելի է խաչ քաշել: Բայց այսօր ՀՀ-ում անգամ կառավարության տեխնիկական անձնակազմի նշանակումներն են ճշգրտվում գործող վարչապետի հետ: Այս դեպքում հասկանալի է դառնում, որ ապաշնորհ կադրային քաղաքականությունը հենց այնպես չէ: Ընդ որում, այն ոչ թե հատվածական է, այլ օրինաչափություն:

Այս համատեքստում անդրադառնալով հստակ օրինակներին ու կրկին խոսելով բանակի մասին՝ Ալեն Ղևոնդյանը նշեց. «Բանակը Հայաստանում միշտ ամենաբարձր հեղինակությունն է ունեցել, սերունդի դաստիարակման մեջ Մոնթեն, Վազգեն Սարգսյանը, ապրիլ յանի տղաները և շատ այլ նվիրյալներ եղել են օրինակելի, հերոսի կերպարներ։ Բանակի հետ կապված գործընթացները պետք է մի քանի փուլով լինեին. առաջին՝ պետք էր ոչնչացնել բանակի հերոսների գաղափարը, ինչի ուղղությամբ 2018-ից գործընթաց սկսվեց: Հենց 2018-ի հեղաշրջման օրերին ամերիկյան հայտնի թերթերից մեկում ես կարդացի գործողությունների բացահայտ պլան, թե ինչ առաքելություն պետք է ունենա Հայաստանի նոր իշխանությունը. առաջին կետը բանակի կազմաքանդումն էր, հրամկազմի բարոյական ոչնչացումը:

Արդյունքում 2020-ին մենք քաղեցինք այն բանակի պտուղները, որն իրենց պատկերացմամբ ստեղծեցին հեղաշրջման արդյունքում 2018ին իշխանության եկածները: Նրանք ստեղծեցին քաոս, անվստահության մթնոլորտ զինվոր-սպա հարաբերություններում: Մենք կարող էինք տեսնել իրավիճակ, երբ սպան զինվորին ասում էր, որ իրավունք չունի մորուք պահել, իսկ զինվորը ծեծկռտուք էր սարքում ու հետագայում սպային մեղադրում հակահեղափոխական լինելու մեջ: Տեսանք նաև, որ 2018-ին քաղաքական պրոցեսների մասնակցած Խաղաղապահների գնդի ղեկավարին հետագայում նշանակեցին կարևորագույն պաշտոնի, մինչդեռ, ըստ օրենքի, նրա նկատմամբ պետք է քրգործ հարուցվեր, քանի որ նրա զինվորներն ու սպաները մասնակցեցին 2018-ի միտինգներին: Մեծ հաշվով, տարաբնույթ գործիքների միջոցով սկսեցին ներսից բանակը ոչնչացնել: Սկսվեցին հատվել բոլոր այն կարմիր գծերը, որոնք պետք էին բանակ, ԶՈւ հասկացողություններն առհասարակ ոչնչացնելու համար»:

Իսկ ի՞նչ է տեղի ունենում հիմա՝ պատերազմից հետո: Հայաստանի գործող իշխանությունը մատը մատին չի խփել բանակի պաշտպանական ստորաբաժանումների ամրացման, տեխնիկական համալրման, ադրբեջանա-հայկական շփման գծի կահավորման, նաև զինվորների կենցաղավարման պայմանների ապահովման ու զարգացման համար: Ավելին՝ նոր թեզ են մտցնում, որի ներքո հետագայում կարելի է արդարացնել հնարավոր պատերազմում իրենց դավադիր լինելու հանգամանքը: Խոսքը պրոֆեսիոնալ բանակի մասին է, որը ՀՀում անիրատեսական է, քանի որ պահանջում է ահռելի ֆինանսական հոսքեր, նաև ռազմական ու ռազմատեխնիկական պլանավորվածություն, նաև զինտեխնիկայի մեծ քանակ: Այս բոլոր բաղադրիչները մեզ մոտ այսօր բացակայում են: Հնարավոր պատերազմի դեպքում, ինչը ես չեմ բացառում, պրոֆեսիոնալ բանակ ձևավորելու անվան տակ կարող են անցկացնել այն թեզը, թե «մենք հերթական անգամ պարտվեցինք, որովհետև պրոֆեսիոնալ բանակի ստեղծումը չհասցրինք ավարտին հասցնել»:Իսկ իրականում գործ ունենք Հայաստանի համար սպառնալիք հանդիսացող Ադրբեջանի և Թուրքիայի շահերին մեր երկիրը ստորադասելու նոր մոդելի հետ: Սա աշխարհընկալում է, պլանավորված գործընթաց, որը արդեն տարիներ շարունակ հետևողականորեն իրողություն է դառնում»:

Անդրադառնալով վտանգներին՝ դիտարկելով մի կողմից՝ թշնամու, մյուս կողմից՝ երկրի շահերը չպաշտպանող իշխանություն ունենալու հանգամանքները, քաղաքագետը շեշտեց. «Կա իշխանություն, որն ամրոցի դռները ներսից է բացում ու իրեն դիտարկում է որպես օտարերկրյա պետությունների շահերի սպասարկու: Ավելին, այդ մասին բարձրաձայնում է, երբեմն նաև հպարտանում դրանով, միայն թե կարողանա իշխանությունը պահել: Իրականում իշխանությունն իրենց համար ամենամեծ ու կարևոր արժեքն է: Հայաստանի գործող իշխանությունները շատ ավելի մեծ սպառնալիք են Հայաստանի համար, քան Թուրքիան և Ադրբեջանը միասին վերցրած: Ինչո՞ւ, որովհետև ՀՀ իշխանությունը, ներսից քանդելով պետությունը, հետևողականորեն ու համակարգային կերպով ոչնչացնում է մեր գոյության ու հայի հեռանկարի իրավունքը: Օգտվելով այս իրողությունից ու հասկանալով այս ամենը՝ Ալիևն ու Էրդողանը տարածաշրջանում մեզ որպես հարճ են դիտարկում: Քաղաքական հարճի միակ մեղավորն ու պատասխանատուն ՀՀ գործող վարչապետն է, որն իր այդ կարգավիճակով պարբերաբար հպարտանում է ԱԺ-կառավարություն հարց ու պատասխանի ժամանակ: Մեր պետության հիմնական խնդիրը, պետություն կորցնելու խնդիրը, նաև ընդդիմության խնդիրը նստած է կառավարության շենքում: Երբ ընդդիմությունը դուրս էր եկել փողոց, Թուրքիան ու Ադրբեջանը միակ երկրներն էին, որոնք աջակցում էին գործող վարչապետին, որովհետև նա լիովին սպասարկում է Անկարայի ու Բաքվի շահերը: Ավելին, սպառնալիքներ հնչեցրին՝ ասելով, որ ՀՀ-ի պարագայում ցանկացած իշխանափոխություն անընդունելի է, քանի որ ենթադրում էին, որ այդ դեպքում կարող էին ազգային, պետականակենտրոն ուժեր գալ ու փորձել հայկական շահը սպասարկել: Իսկ այսօր ունենք ամբողջությամբ հակառակ իրավիճակ, ինչը վերաբերում է իշխանական ամբողջ բուրգին»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում