Երբևէ Արցախի հարցը ռազմական ճանապարհով չի լուծվել և չի լուծվելու․ Վիտալի Բալասանյան. «Իրավունք»

«Արցախի անվտանգության խորհրդի քարտուղար, Արցախի հերոս, գեներալ- մայոր Վիտալի Բալասանյանը բացառիկ հարցազրույց է տվել «Իրավուն­քին»՝ անդրադառնալով արցախյան հիմնախնդրին, պաշտպանությանը վերա­բերող հարցերին, ինչպես նաև հայաստանյան ներքաղաքական իրավիճակին:

«Այն, ինչ կատարվեց, բանակցությունների ոչ ճիշտ վարման հետևանք էր»

-Պարո՛ն Բալասանյան, ինչպիսի՞ն է այսօր Արցախի արտաքին հարաբերությունների օրակար­գը, և որո՞նք են առաջնահերթությունները:

- Եթե հարցը վերաբերում է կոնկրետ բանակցություններին, ապա, որպես այդպիսին, այս պահի դրությամբ այն չկա: 2020-ի նոյեմբերի 9-ի ժամանակավոր հրադադարի հայտարարության տեքստից հետո Արցախի Հանրապետության տա­րածքում Ռուսաստանի Դաշնության խա­ղաղապահ ուժերն են ծառայություն իրա­կանացնում: Որպես քաղաքական սու­բյեկտ կամ քաղաքականություն վարող այս պահի դրությամբ չկա: Ինչպես տես­նում եք, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեու­թյունը ժամանակավոր դադար է առել: Հի­մա կսպասենք, երբ Մինսկի խումբն ար­դեն իսկ կսկսի գործունեություն ծավալել:

Մենք միշտ պատրաստակամ և կողմնա­կից ենք եղել բանակցությունների, որով­հետև ցանկացած վատ բանակցություն ավելի լավն է, քան ամենափոքր բախում­ները: Այն, ինչ կատարվեց, բանակցու­թյունների ոչ ճիշտ վարման հետևանք էր: Իսկ Ադրբեջանի Հանրապետությունը Թուրքիայի հետ համատեղ օգտագործեց այն: Վերջին օրերին տեսնում ենք Ադրբե­ջանի քաղաքական իշխանությունների հայտարարությունները, որ այն, ինչ պետք է կատարվի Մինսկի խմբի շրջանակում, հրաժարվում են: Ադրբեջանն իր հռետորաբանությամբ ասում է` մենք հաղթել ենք, որևէ մեկի հետ բանակցելու խնդիր չունենք, Արցախն Ադրբեջան է, և վերջ: Բայց մենք տեսանք, որ ընդհուպ ռազմա­կան ճանապարհով Ադրբեջանը և Թուր­քիան չկարողացան Արցախի հարցը լու­ծել։ Ավելի քան վստահ ենք բոլորս, որ երբևիցե ղարաբաղյան հարցը ռազմական ճանապարհով չի լուծվել և չի լուծվելու:

-Ալիևն ասում է, որ Արցախի հարց առհասարակ այլևս գոյություն չունի: Այս իրավիճակում ինչպե՞ս եք տեսնում խնդրի կարգավորման հեռանկարները:

-Ալիևի հայտարարությունն այդքան էլ լուրջ չենք ընդունում, որովհետև այն, ինչի մասին խոսում է իբրև «հաղթող» երկրի ղեկավարությունը` իր եղբայր Թուրքիայի հետ միասին, իրականությու­նից շատ հեռու է:

«Մենք որևէ խնդիր չենք ունենալու ինքնակազմակերպվելու և ինքնապաշտպանվելու»

-Ռուս խաղաղապահները Արցա­խում տեղակայված են 5 տարի ժամկետով: Եթե 5 տարի հետո Ադրբեջանն ասի` վերջ, պետք է գնաք, սրանք մեր գրաված տարածքներն են, խաղաղապահներն էլ դուրս գան, ինչպե՞ս ենք պաշտպանվելու:

- Նախ ասեմ, որ խոսակցությունները, թե Արցախը չի ունենալու զինված ուժեր, իրականությունից շատ հեռու են: Արցախի Զինված ուժերը, Պաշտպանության բանակը, իհարկե, կորուստներ ունեցել են` և՛ մարդկային ռեսուրսների, և՛ նյութատեխնիկական բազայի: Հիմա համալր­վում է մեր Զինված ուժերը, մենք վերանո­րոգել և վերականգնել ենք մեր ամբողջ զինտեխնիկան, զրահատեխնիկան և այլն: Զինված ուժերը համալրվում են պայմանագրային պահեստազորայիններով, որևէ խնդիր չունենք: 1988-91 թթ. էլ, եթե հիշում եք, խորհրդային զոր­քերը գտնվում էին Արցախի հանրապե­տության տարածքում` պայմանական կա­րող ենք ասել Լեռնային Ղարաբաղի ինք­նավար մարզի շփման գծում: 1991 թվա­կանի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին Խորհրդային Միության զորքերը լքեցին այդ տարածքը, և կարճ ժամանակում ԼՂ Հանրապետության ժողովուրդը կարողա­ցավ կազմակերպել իր ինքնա­պաշտպանությունը:

Եվ 1991- 94 թթ․, երբ Ադրբեջանը սկսեց լայնածավալ մարտական գոր­ծողություններ իրականացնել ԼՂՀ տարածքում ապրող ազ­գությամբ հայերի նկատմամբ, մենք կարողացանք համարժեք հակահարված տալ: Արդյուն­քում ՌԴ պաշտպանության նա­խարարի միջնորդությամբ՝ 1994 թվականի մայիսի 12-ի հրադադարով՝ մեր 4400 քառ. կմ տարածքից զատ՝ ընդ­հանուր սահմանները կազմում էին մոտ 12 հազար քառ․ կմ: Մինիմում, եթե 120 տարի հետ դառնանք և պատմական էքսկուրս անենք, ապա չպետք է մոռանանք, որ 1920 թվականին ավելի ծայրահեղ ծանր վիճակում է եղել Լեռնային Ղարաբաղը։ Այդ ժամանակ բնակչության թիվը եղել է մոտավորապես 120-130 հազար հայ. իսկ մենք գիտենք, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան այդ ժամանակ էլ համատեղ՝ անգլիա­ցիների միջնորդությամբ, տարբեր մարտական գործողություններ էին իրակա­նացնում Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում: Բայց մենք այդ ժամանակ ևս պատվով դուրս եկանք: Վստահ եմ, որ հայու­թյունը կանգնած է Արցախում ապրող հա­յության կողքին, և մենք որևէ խնդիր չենք  ունենալու ինքնակազմակերպվելու, ինքնապաշտպանվելու: Այնպես որ, Թուրքիայի և Ադրբեջանի քաղաքական իշխանության ղեկավարները, ովքեր մտածում են, որ կարող են ամեն ինչ անել, որ այդ տարածքում հայ չմնա, իրենց միայն թվում է:

- Պարո՛ն գեներալ, պատերազմից հե­տո շատ ռազմական, քաղաքական գոր­ծիչներ տեսակետներ հայտնեցին, որ հնարավոր էր պատերազմը հաղթել կամ գոնե ավելի հայանպաստ փաստաթուղթ ստո­րագրել: Ըստ Ձեզ՝ հնարավո՞ր էր այնպես անել, որ պատերազմն այսպիսի ելքով չա­վարտվեր:

- Միանշանակ՝ այո, բայց դրա մասին չխոսենք, փակագծերը չբա­ցենք: Մենք՝ ես և իմ նմանները, դասեր ենք քաղել, վերլուծություններ ենք արել, թե որոնք էին այն բացերը, որ ունեինք 2016 թվականի ապրիլյան դեպքերի ժա­մանակ և հիմա, որն ավելի մեծ մասշտա­բով էր: Մենք հիմա արագ աշխատում ենք շտկել մեր սխալները:

«Միանշանակ դուրս ենք գալու այս իրավիճակից»

-Իսկ ի՞նչ կասեք հայաստանյան ներքաղաքական զարգացում­ների մասին: Հնարավոր բոլոր մակարդակներով Հայաստանում պահան­ջում են Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարակա­նը: Ինչպե՞ս եք տեսնում ստեղծված իրա­վիճակի հանգուցալուծումը:

- Սա Հայաստանի Հանրապետության ներքաղաքական խնդիրն է:

- Ամեն դեպքում, այդ տրամադրու­թյուններն ինչպե՞ս են ազդում արցախյան գործընթացների վրա:

- Միանշանակ շատ վատ: Մեզ անհրա­ժեշտ է ուժեղ, համերաշխ, համախմբված և ռազմական, քաղաքական ու տնտեսա­կան առումով զարգացած Հայաստան:

- Ի՞նչ կցանկանայիք ասել՝ որպես վեր­ջաբան:

- Փառք բոլոր նահատակներին՝ նրանց, ովքեր մարտնչել են հայրենիքի համար: Ավելի քան վստահ եմ, որ նրանք, ովքեր հայրենիքը սիրում են, համալրելու են մեր պաշտպանության շարքերն, ու մի­անշանակ դուրս ենք գալու այս իրավիճա­կից»,-գրում է թերթը։

Նյութն ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում։