Մարտի 1-ն ու պրոպագանդան․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ «Հանրային հեռուստաընկերության եթե­րում նախօրեին ցուցադրվեց Տիգրան Պաս­կևիչյանի «Հայաստանի կորսված գարու­նը» ֆիլմը, որը պատմում է Մարտի 1-ի և դրան հաջորդած դեպքերի մասին: Ֆիլմի ցուցադրությունը անուղղակի պատաս­խանն է «5-րդ ալիքով» ցուցադրված «Մար­տի 1-ի գործը» ֆիլմին, որի շուրջ բավա­կան շատ քննարկումներ եղան վերջին օրե­րին: Վերջինս բավականաչափ քննադատ­վեց մի կողմից Պասկևիչյանի ֆիլմի առան­ձին կադրեր օգտագործելու, մյուս կողմից էլ բանախոսներից որոշների խոսքերը մոն-տաժելու համար: Մեծ հաշվով, սակայն, ֆիլ­մի հասցեին հնչող քննադատության հիմ­քում առավելապես դրա ենթադրյալ կապն էր Ռոբերտ Քոչարյանի հետ:

Ինչևէ: Անկախ այն հանգամանքից, թե ինչպիսին էր «Մարտի 1-ի գործը» ֆիլմը, ինչպիսին է դրա փաստական կամ գեղար­վեստական արժեքը, այն, այնուամենայնիվ, ցուցադրվել է մասնավոր հեռուստաընկերությամբ, ի տարբերություն Պասկևիչյանի ֆիլմի: Ֆիլմերից որևէ մեկը խիստ սուբյեկ­տիվ գնահատմամբ կարելի է համարել ավելի համակրելի, ավելի մեծ գեղարվեստական արժեք ունեցող: Բայց, անկախ գնահատականներից, Պասկևիչյանի ֆիլմը ցուցադր­վել է Հանրային հեռուստաընկերությամբ:

Սա նշանակում է, որ Հ1-ը շարունակում է մնալ իշխանական «պրոպագանդայի» դրո­շի ներքո: Գուցե սա որևէ զարմանք չի պատճառում' հաշվի առնելով, որ նախկի­նում էլ էր այդ դրոշը ուղեկցում Հանրայի­նին, ապա առավել զարմանալի է, որ իշխա­նությունները որոշում են նման արագու­թյամբ ու նման ձևով պատասխանել Քոչա­րյանի հետ կապ ունեցող ֆիլմին: Սա մի կողմից: Մյուս կողմից էլ եթե մի կողմ դնենք այն հանգամանքը, որ ֆիլմը ցուցադրվել է Հանրայինով, ապա ստացվում է, որ Մարտի 1-ի վերաբացված գործը, որն, ըստ Փաշինյանի, վաղուց արդեն բացահայտված է, դուրս է գալիս իրավական, դատական հա­մակարգի շրջանակներից ու դառնում բա­ցառապես քարոզչական խնդիր: Ընդ որում, կոնկրետ իշխանական քարոզչության խնդիր: Եթե Մարտի 1-ի գործն իսկապես բացահայտված լիներ, ապա դժվար թե իշ­խանությունն աճապարեր մասնավոր հեռուստաընկերությամբ հեռարձակված մաս­նավոր ֆիլմին արձագանքել մեկ այլ մաս­նավոր ֆիլմի հեռարձակմամբ, սակայն Հանրայինով: Ակնհայտ է, որ ինչպես այլ աղմկոտ դատավարություններով, այնպես էլ Մարտի 1-ի գործով իրավիճակը լճացել է ու առկախվել խափանման միջոցի անվերջ փոփոխություններից»:

Փաստ օրաթերթ