Քոչարյանի և Փաշինյանի պնդումների հետքերով. ի՞նչ էր նախատեսվում Ստամբուլյան փաստաթղթում. Civilnet.am

Civilnet.am-ը գրում է.

«Հայաստանի երկրորդ նախագահ, ընդդիմադիր «Հայաստան» դաշինքի առաջնորդ Ռոբերտ Քոչարյանը փետրվարի 17-ին լրագրողների հետ հանդիպմանն անդրադարձավ 1999-ին Ստամբուլում կայացած ԵԱՀԿ գագաթնաժողովին իր ստորագրած փաստաթղթին և հայտնեց, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի պնդումները, թե դրանով Հայաստանը ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, կեղծ են։

Քոչարյանը նշեց, որ փաստաթղթում Ղարաբաղյան հարցի կարգավորման պարբերության մեջ ոչինչ չկա Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին՝ ի տարբերության հետխորհրդային տարածքներում այլ հակամարտությունների վերաբերյալ պարբերությունների, որտեղ այդ սկզբունքն ընդգծվում էր։

«Մոլոդվայում, Վրաստանում, Ռուսաստանում՝ Չեչնիայի հարցը․․․ Բոլոր կոնֆլիկտների վերաբերյալ այդ փաստաթղթի մեջ գրված է՝ մենք հարգում ենք, վերահաստատում ենք, […] ևս մեկ անգամ պնդում ենք այդ երկրների տարածքային ամբողջականությունը, և որ հարցը պետք է կարգավորվի այդ երկրների տարածքային ամբողջականության շրջանականերում։ [․․․] Եվ միայն Ղարաբաղի հարցի կարգավորման պարբերության մեջ չկա ոչինչ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին»,- ասաց Քոչարյանը։

 ՍիվիլՆեթի փաստերի ստուգման թիմը՝ CivilNetCheck-ն ուսումնասիրեց Ստամբուլյան փաստաթուղթը՝ պարզելով, թե ինչ է այնտեղ ասվում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին։

Իշխանության մեղադրանքները Քոչարյանին

 Փաշինյանը նախորդ տարվա հունիսի 5-ին՝ խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների նախընտրական հանդիպումներից մեկի ժամանակ անդրադարձել էր 1999-ին Քոչարյանի ստորագրած Ստամբուլյան փաստաթղթին և, մասամբ մեջբերելով փաստաթղթի 19-րդ հոդվածը, պնդել, թե հռչակագիրը արձանագրում է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման հարցը Ադրբեջանի կազմում։

«Սա նշանակում է, որ ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները պետք է պաշտպանվեն, բայց նրանք մնան այդ գոյություն ունեցող պետության կազմում: Գոյություն ունեցող պետությունն Ադրբեջանն է»,- ասել էր Փաշինյանը։

 Հետագայում այս առիթով Փաշինյանը մեղադրել էր Քոչարյանին Թուրքիայի գործակալ լինելու մեջ և վերահաստատել իր տեսակետը փաստաթղթի վերաբերյալ։

 «Եթե դիվանագիտական լեզվից թարգմանենք սովորական լեզվի, այնտեղ գրված է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը կարող է լուծվել գոյություն ունեցող պետության՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակում: Բա եթե Թուրքիայի գործակալ չլիներ, ինչի պիտի կողմ քվեարկեր»,- պնդել էր Փաշինյանը։

 Ավելի ուշ, Ազգային ժողովում նմանատիպ հայտարարություն էր արել ներկայում Հանրապետության նախագահի լիազորությունները կատարող Ալեն Սիմոնյանը և պնդել, թե Քոչարյանի՝ այդ փաստաթղթի ստորագրմամբ Արցախը ճանաչվել է Ադրբեջանի կազմի մեջ։

Ստամբուլի հռչակագրում ԼՂ խնդրի մասով Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին խոսք չկա

Քոչարյանը, հերքելով Փաշինյանի և Սիմոնյանի մեղադրանքները, իր հերթին մեջբերել է փաստաթղթի մյուս մասի՝ «Ստամբուլի գագաթնաժողովի հռչակագրի» կետերը։

 Ստամբուլյան գագաթնաժողովի հռչակագրում ավելի հստակ անդրադարձ կա հետխորհրդային տարածքում երկրների միջև տարածքային վեճերին և հակամարտություններին։ Դրանցով ԵԱՀԿ-ն իր դիրքորոշումն է հայտնում Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության (Սերբիա և Չեռնոգորիա) (4-րդ կետ), Բոսնիա և Հերցեգովինայի (6-րդ կետ), Վրաստանի (15-րդ կետ), Մոլդովայի (18-րդ կետ) և Ռուսաստանի Դաշնության (23-րդ կետ) տարածքներում կոնֆլիկտների մասին և մատնանշում դրանց հանգուցալուծուման գործընթացում ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության սկզբունքները։

Օրինակ՝ ԵԱՀԿ-ն ընգծում է Հարավային Օսիայի և Աբխազիայի ու Վրաստանի միջև հակամարտության կարգավորումը հենց վերջինիս կազմում։

 Հռչակագրի 20-րդ կետով անդրադարձ է կատարվում ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացին, որտեղ, սակայն, որևէ խոսք չկա տարածքային ամբողջականության սկզբունքի մասին։

 «Մենք ստացել ենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների զեկույցը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ կապված զարգացող իրավիճակի և վերջին զարգացումների վերաբերյալ, և դրական ենք գնահատում նրանց ջանքերը։ Մեզ հատկապես ուրախացնում է Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների ակտիվացված երկխոսությունը, որոնց պարբերական հանդիպումները պայմաններ են ստեղծել այս խնդրի տևական և համապարփակ լուծման որոնմանը թափ հաղորդելու համար։ Մենք վճռականորեն աջակցում ենք այս երկխոսությանը և կոչ ենք անում շարունակել այն՝ հուսալով, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում բանակցությունները կվերսկսվեն։ Միևնույն ժամանակ, մենք վերահաստատում ենք, որ ԵԱՀԿ-ն և նրա Մինսկի խումբը, որը մնում է կարգավորման ձգտման ամենահարմար ձևաչափը, պատրաստ են աջակցել խաղաղ գործընթացի հետագա առաջխաղացմանը և դրա հետագա իրականացմանը, այդ թվում՝ տրամադրելով բոլոր անհրաժեշտ օգնությունը կողմերին»,- գրված է հռչակագրի հոդվածում։

Այսպիսով Ռոբերտ Քոչարյանի պնդումը, որ Ստամբուլյան փաստաթղթում Ղարաբաղյան հակամարտությանը վերաբերող պարբերությունում, ի տարբերություն հետխորհդային տարածքում այլ կոնֆլիկտների, չի մատնաշվում տարածքային ամբողջականության սկզբունքը, ճիշտ է։