Պետական կառավարման համակարգից միայն ստվերն են թողել․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Պատերազմից մեկ տարի ժամանակ է անցել, իսկ պետական կառավարման համակարգն այդպես էլ դուրս չի գալիս ճգնաժամային իրավիճակից։ Չէ, այնպես չէ, որ պատերազմից առաջ Հայաստանի կառավարման համակարգում ամեն ինչ կարգին էր, սակայն պատերազմի արդյունքում այդ համակարգի՝ քիչ թե շատ գործող հատուկենտ «ատամնանիվների» աշխատանքն ամբողջությամբ պարալիզացվեց։ Ինչո՞ւ այդպես ստացվեց։ Չէ՞ որ նույն Փաշինյանը խոստանում էր պետական կառավարման համակարգին նոր շունչ հաղորդել։ Առաջին խնդիրն այն է, որ Փաշինյանը ոչ թե առաջնահերթ համարեց պետական ապարատը նոր ռելսերի վրա դնելու հարցը, այլ սեփական փիառն ու բացառապես անձնական դիվիդենտները։

Դրա համար էլ նա պատերազմ հայտարարեց պետական կառավարման համակարգին, կարևորագույն օղակներում նշանակեց այնպիսի թիմակիցների, որոնք ընդհանրապես գաղափար չունեին ու մինչև հիմա էլ չունեն, թե ինչ ասել է պետական կառավարում, և որոնք այլ պայմաններում հազիվ «ձգեին» որևէ նախարարության դռնապանի գործին։ Այս ամենը ձեռնտու էր Փաշինյանին մի քանի ասպեկտով. մի կողմից՝ իր թիմակիցները, որոնք աջակցել էին իրեն շարժման օրերին Գյումրիից Երևան քայլելու և այլ հարցերում, գոհ կլինեն, իսկ մյուս կողմից էլ՝ ինքը կկարողանա իր վրա վերցնել ողջ պետական կառավարման, իսկ ավելի ճիշտ՝ պետության դերակատարությունը, իսկ «օդից» պաշտոն ստացածները, որոնց գերակշիռ մասի համար դա նույնիսկ երազանք չէր կարող լինել, ցմահ երախտապարտ կլինեն իրեն։ Դրա արդյունքում էլ ցանկացած հարցի, որը գտնվում էր պետական կառավարման համակարգի լիազորությունների տիրույթում, որպես կանոն, Փաշինյանն անպայման միջամտում էր, դրա վերաբերյալ առանձին գրառում էր կատարում ֆեյսբուքում կամ ուղիղ եթեր դուրս գալիս։

Նա և՛ ֆինանսիստ է, և՛ համաճարակաբան, և՛ զինվորական գործի «մեծագույն գիտակ», և՛ ամեն ինչ, բայց ձախողումների ժամանակ նա երբեք պատասխանատու ու մեղավոր չէ: Այսպիսով, երեք տարի շարունակ Փաշինյանը մի կողմից՝ փիառվում էր, իսկ մյուս կողմից՝ փորձում ցույց տալ, որ ոչ մի հարց առանց իր միջամտության չի կարող լուծվել։ Ամենապարզունակ հարցը՝ ասենք՝ Չարենցավանի մի դպրոցի տնօրենի նշանակման խնդիրը՝ նշվածի վառ օրինակ: Որոշ դեպքերում էլ իր գործողություններն արդարացնելու համար Փաշինյանը լուրեր էր տարածում, թե պետական կառավարման համակարգը դիմադրում է իրենց փոփոխություններին։

Եթե համարգի ինչ-որ թևեր դիմադրել են, ուրեմն պատճառ է եղել դրա համար։ Եվ, ընդհանուր առմամբ, մեկ մարդը ֆիզիկապես ուղղակի ընդունակ չէ և ոչ էլ կարող է բոլոր հարցերից գլուխ հանել, առավել ևս, եթե խոսքը Նիկոլ Փաշինյանի նման մեկի մասին է, որը միշտ ու բոլոր հարցերում ձոխողում է ամեն ինչ։ Այնինչ, պետական կառավարման համակարգի աշխատանքի արդյունավետության բարձրացումը պահանջում է, որ սահուն, համապատասխանեցված և անխափան գործեն այդ համակարգի բոլոր օղակները։ Սակայն Փաշինյանին մինչև հիմա թվում է, թե բոլոր հարցերից միաժամանակ կարող է հեշտությամբ գլուխ հանել։

Բայց հենց վերջինիս միջամտության արդյունքում է, որ պատերազմի ժամանակ ծայրաստիճան անկազմակերպ վիճակ ունեցանք, քանի որ համապատասխան ինստիտուտները չէին կարողանում սինխրոնացված գործել։ Բացի այդ, Փաշինյանը թաշկինակի պես է փոխում կառավարման համակարգի որոշ առանցքային թևերի ղեկավարներին՝ այդ օղակները անընդհատ սթրեսի ենթարկելով։ Օրինակ՝ 2,5 տարում նա փոխել է ԱԱԾ հինգ տնօրենի։ Բայց չէ՞ որ տևական ժամանակ է պահանջվում, որպեսզի համակարգի բաղկացուցիչ մասերի ղեկավարները կարողանան ադապտացվել նոր պայմաններին։ Իսկ մինչ այս ավանդույթը շարունակվում է, կառավարման համակարգում առկա ճգնաժամը շարունակվում է պահպանվել։

Դրա արդյունքում էլ պետության անվտանգությանը, սահմանների անձեռնմխելիությանը ու այլ հարցերի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացների մասին շատ հաճախ տեղեկանում ենք լրատվամիջոցներից ու հասարակ քաղաքացիներից և հետո միայն ուշացումով՝ այդ գործառույթն իրականացնող կառույցներից։ Որոշ դեպքերում էլ պետական տարբեր կառույցներ կարող են ուղղակի միմյանց հերքող տեղեկություններ տարածել կամ ընդհանրապես չտիրապետել իրավիճակին։ Այդպիսի պարագայում էր, որ սահմանամերձ բնակավայրերի բնակիչները ստիպված իրենց ուսերին պետք է վերցնեին սահմանների պաշտպանության ու հակառակորդի զինվորականների հետ բանակցելու խնդիրը։ Այդպիսի վիճակ էր նաև նախօրեին, երբ մեկ ժամ շարունակ համապատասխան կառույցները չէին արձագանքում Արցախից եկող անհանգստացնող տեղեկություններին, ինչի արդյունքում ամենատարբեր լուրեր տարածվեցին, այդ թվում՝ զոհերի ու վիրավորների մասին: Այնպես, որ գրեթե ամեն օր տպավորություն է ստեղծվում, թե մենք ընդհանրապես պետություն չունենք։

Իրականում մենք չունենք իշխանություններ: Այսինքն, ունենք, բայց դա փաշինյանական է, ինչը նույնն է, թե չունենք: Իշխանություններ, որոնք ոչ միայն պարտվեցին պատերազմում, ոչ միայն հազարավոր զոհերի պատճառ դարձան, որոնք ոչ միայն հանձնեցին Արցախի մեծ մասը, այլև, մեծ հաշվով, հասցրեցին քանդել պետական համակարգի բոլոր գործող դետալները և թողնել միայն դրանց ստվերը..

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում