ԵԱՏՄ երկրների ապրանքները կարող են փոխարինել թուրքականին

Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը շարունակում է նվազել, ինչը փաստում է վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տեղեկատվությունը։ Այս տարվա հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին արտաքին աշխարհի հետ մեր առևտրի ծավալները կազմել են 5 մլրդ 48 մլն դոլար, ինչը 10,5 տոկոսով պակաս է անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Հիշեցնենք, որ այս ցուցանիշների վրա պատերազմի ազդեցությունը դեռևս չկա, բայց համավարակի լուրջ ազդեցությունն առկա է։ Միաժամանակ, հարկ է նշել, որ արտաքին առևտրի ցուցանիշները ավելի օբյեկտիվ պատկերացում են տալիս երկրի տնտեսական կացության մասին, քան տնտեսական ակտիվության աճի ցուցանիշը։

Ներկայացնենք նաև արտահանման և ներմուծման ցուցանիշներն առանձին-առանձին։ Արտահանումը նվազել է 4,4 տոկոսով, ներմուծումը՝ 13,7 տոկոսով։ Ուշագրավ են ԵԱՏՄ երկրների հետ առևտրի ցուցանիշները։ Երբ 2015 թ․-ին Հայաստանը մտավ այս միության մեջ, շատերը սկսեցին հախուռն քննադատել այդ որոշումը։ Մինչդեռ, այսօր ԵԱՏՄ-ն թե՛ արտահանման, թե՛ ներմուծման առումով բավականին գրավիչ է դարձել, քանի որ համարվում է միասնական տնտեսական տարածք և գրեթե բացակայում են մաքսային և այլ ընթացակարգերը։ Տեսնենք, թե ինչպիսի՞ն են Հայաստանի առևտրի ցուցանիշները միության երկրների հետ։

Միանշանակ է, որ մեր հիմնական առևտրային գործընկերը եղել և մնում է Ռուսաստանի Դաշնությունը։ Հայաստանի ամբողջ արտաքին առևտրի 30,1 տոկոսը ընկնում է հենց Ռուսաստանին։ Արտահանումը դեպի Ռուսաստան այս տարվա 9 ամիսներին սակայն նվազել է՝ 12,7 տոկոսով։ Այստեղ թերևս կարևոր դեր է խաղացել ոչ միայն համավարակը, այլև Ռուսաստանի տնտեսության մեջ տեղի ունեցող երևույթները և, մասնավորապես, ռուսական ռուբլու արժեզրկումը։ Բնական է, որ Հայաստանից Ռուսաստան արտահանվող ապրանքը թանկանում է Ռուսաստանում և սկսում դժվարությամբ սպառվել։ Մյուս կողմից, սակայն, Հայաստանից դեպի Բելառուս՝ 30,8 տոկոսով և Ղազախստան՝ 16,2 տոկոսով արտահանումն ավելացել է, ինչը հենց ԵԱՏՄ-ի ընձեռնած հնարավորությունների մասին է փաստում։

Ի տարբերություն արտահանման, Ռուսաստանից Հայաստան ներմուծման ծավալներն ավելացել են՝ 5,1 տոկոսով։ Ավելացել է նաև Բելառուսից՝ 35 տոկոսով և Ղազախստանից՝ 4 անգամ, ներմուծման ծավալները։ Իհարկե, գումարային առումով Բելառուսի և Ղազախստանի հետ արտահանման-ներմուծման ծավալները անհամամեմատ փոքր Ռուսաստանի հետ Հայաստանի արտահանման և ներմուծման ծավալներից։ ԵԱՏՄ անդամ մյուս պետության՝ Ղրղզստանի հետ մեր առևտուրն ընդհանրապես աննշան ծավալներ ունի։

Վերոնշյալ տվյալները վկայում են այն մասին, որ ԵԱՏՄ-ն իրեն արդարացրած տնտեսական ինտեգրացման կառույց է, և Հայաստանի անդամակցումը այդ կառույցին ճիշտ է։ Այն պարագայում, երբ արգելվելու է թուրքական ապրանքների ներկրումը և մտահոգություն է արտահայտվում որոշ ապրանքների դեֆիցիտի կամ գների աճի մասին, դրանց փոխարինման այլընտրանք կարող են լինել նաև ԵԱՏՄ երկրների ապրանքները։

Արա Մարտիրոսյան