Անչափահասներին անմարդկային ձևով խոշտանգել են․ Հրանտ Անանյան

Տուժող ճանաչված փաստաբանների շահերի ներկայացուցիչ փաստաբան Հրանտ Անանյանս, մեղմ ասած, անհասկանալի եմ համարում ՀՀ գլխավոր դատախազության իներտ վերաբերմունքը թե՛ անչափահասների նկատմամբ կատարված խոշտանգման «գործի» քննությանը, թե՛ իրավաբանական օգնության հասած փաստաբանների նկատմամբ կիրառված բռնության դրվագին, մասնավորապես.
1. Անչափահասներին անմարդկային ձևով խոշտանգել են 08.02.2023 թվականին ժամը 16:30-ից սկսած: Խոշտանգումները եղել են բերման ենթարկված չորս ուսանողների հանդեպ, նրանց նկատմամբ կիրառվել է տարբեր տեսակի բռնություններ՝ ֆիզիկական և հոգեկան տառապանքներ պատճառելու եղանակով: Նրանց ծնողներին հնարավորություն է տրվել մեծ դժվարությամբ տեսնել երեխաներին միայն քննիչների աշխասենյակներում՝ շուրջ հինգ ու կես ժամ անց: Ձերբակալված անչափահասներին ուղեկցող օպեր-լիազորների կողմից ծնողների նկատմամբ դրսևորվել է ագրեսիվ վերաբերմունք և սպառնալիքներ, երբ վերջիններս իրենց զայրույթն են արտահայտել երեխաներին խոշտանգված տեսնելու ժամանակ:
2. Ձերբակալվածների պահման վայրում (ՁՊՎ) խոշտանգման վերաբերյալ իրազեկման թերթիկները քննչական մարմնում ստացվել են նույն օրը, իսկ հաջորդ օրվանից սկսած անչափահասների կողմից տրվել է պատշաճ հաղորդում խոշտանգման վերաբերյալ. այսօր 5-6-րդ օրն է ինչ ՀՀ քննչական կոմիտեն որևէ քննություն չի ձեռնարկել, չի հարցաքննել ո՛չ երեխաներին, ո՛չ ծնողներին և ո՛չ էլ որևէ քննչական գործողություն է կատարել խոշտանգման վերաբերյալ ապացույցների ձեռքբերման կամ պահպանմանն ուղղությամբ:
3. Ոչ բավարար եմ համարում մասնագիտական պարտականությունները կատարելիս փաստաբանների նկատմամբ բռնության դրվագով կիրառված քրեադատավարական ներգործության եղանակները, միջոցները և ինտենսիվությունը, մինչ օրս քրեադատավարական որևէ հարկադրանքի միջոց չի ձեռնարկվել ակնհայտ հանցագործություն կատարած անձանց նկատմամբ, վերջիններս շարունակում են պաշտոնավարել հանցագործության դեպքի վայր հանդիսացող ոստիկանության էրեբունու բաժնի շենքում, ամենօրյա շփումների մեջ են նույն շենքում տեղակայված քննչական բաժնի գործով պոտենցիալ վկա քննիչների հետ և սա հատկապես այն պայմաններում, որ քրեական վարույթով առկա են տվյալներ, որ փորձեր են արդեն իսկ կատարվել գործի քննությանը խոչընդոտելու վերաբերյալ:
4. Անընդունելի եմ համարում ՀՀ գլխավոր դատախազության վերաբերմունքը մասնագիտական պարտականությունները կատարելիս փաստաբանների նկատմամբ կիրառված բռնության հանցադեպը, որպես արտառոց չդիտարկելը, կարծես տեղի ունեցածն առնվազն վերջին 20 տարվա ընթացքում միակը և բացառիկը չէ որպես այդպիսին: Դատախազությունն անտեսում է, որ հրատապ և անհամարժեք քրեաիրավական միջոցներ չկիրառելու դեպքում վտանգվում և խաթարվում են արդարադատության շահերի պաշտպանությանն ուղղված հասարակական հարաբերությունները, էական ռիսկեր կուտակվում նմանատիպ դեպքերի կրկնման համար, վտանգվում է ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորված իրավաբանական օգնության պատշաճ մատուցման գործընթացը, որի առաջին և ուղղակի շահառուն ՀՀ քաղաքացին է կամ ՀՀ-ում բնակվող ցանկացած այլ անձ:
5. Հատկանշական է, որ փաստաբանների մասնագիտական պարտականությունների բերումով քննչական բաժնում հայտնվելու, այնտեղ մարմնական վնասվածքներ ստանալու պայմաններում փաստաբանների նկատմամբ կատարված հանցագործության ապացուցված լինելու շեմը խիստ նվազ է. պետք չէ փնտրել մեծաքանակ կամ «շատ» ծանրակշիռ ապացույցներ, հանցատեսակը հենց ինքն է ողջամտորեն հուշում նման դեպքերում «մեծաքանակ» կամ այսպես ասած «ցանկալի» ապացույցներ ձեռք բերելն առաջացնելու է դժվարություններ, հաշվի առնելով, որ դեպքի վայրում փաստաբանը (կամ այլ ֆիզիկական անձը) «օտար է յուրայինների մեջ»: Հետևաբար` առկա տեսանելի մարմնական վնասվածքների առկայությունը և այդպիսիք ստացած անձանց պնդումներն առնվազն քննության սկզբնական փուլում հիմք են առավել խիստ և արդյունավետ քրեադատավարական միջոցառումների կիրառման համար, հակառակի պարագայում պետությունը թույլ կտա ՄԻԵ կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում, ինչպես փաստաբանների, այնպես էլ մինչ այդ խոշտանգված անչափահասների նկատմամբ:
6. Անընդունելի է դատախազության անտարբեր վերաբերմունքը սույն դեպքի հանցադեպի կոծկմանն ուղղված ոստիկանության «ջանքերի» վերաբերյալ, քանի որ 09.02.2023 թվականին՝ ժամը 20:45-ի սահմաններում, ՀՀ ոստիկանության 1-02 օպերատիվ կառավարման կենտրոն փաստաբան Հրանտ Անանյանի կողմից տրված հստակ ահազանգը մակագրվել էր պարեկային ծառայությանը, ով իրավասություն չուներ այդ հարցով որևէ գործողություններ կատարելու, բացի այդ նույն օրը՝ ժամը 21:15 սահմաններում պարզվեց, որ պարեկներին նույնիսկ թույլ չեն տվել մուտք գործել ոստիկանության էրեբունու շենք, իսկ դրանից հետո տվյալ հաղորդումը մատնվել է անգործության, չի պահպանվել դեպքի վայրը և առաջացրել այլ հետևանքներ ևս:
7. Վերոնշյալի համատեքստում պատահական չէ, որ անգամ ՀՀ ոստիկանության ներքին անվտանգության վարչությունը միջոցներ չի ձեռնարկել ոստիկանների լիազորությունների կասեցման ուղղությամբ, այլև նախաձեռնված քրեական վարույթի առկայության պայմաններում դեպքի վերաբերյալ հասարակությանը հրամցրել է գնահատականներ, որի էությունը կարելի է բնութագրել է՝ «ոստիկաններն ինչ արել են, լավ են արել»՝ չսպասելով անգամ քրեական վարույթի ավարտին:
Հետգրություն – թե՛ անչափահասների, և թե՛ փաստաբանների մարմնական վնասվածքները ֆիքսված են լուսանկաներով և բժշկական փաստաթղթերով, անհասկանալի է ինչին են սպասում իրավապահները…
ՀՀ գլխավոր դատախազություն
ՀՀ Քննչական կոմիտե
ՀՀ փաստաբանների պալատ
ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան - Human Rights Defender of Armenia
ՀՀ հակակոռուպցիոն կոմիտե
ՀՀ կառավարություն
UNICEF Armenia - Յունիսեֆ Հայաստան
CCBE - Council of Bars and Law Societies of Europe