Ի՞նչն է այդքան վրդովվեցրել Խաչատուր Սուքիասյանին. Մոռացել են, թե ինչպես են կուտակել իրենց հարստությունը. 168.am

168.am-ը գրում է.

Վերջին օրերին ՔՊ պատգամավոր, իշխանությունների երբեմնի սիրելի օլիգարխ Խաչատուր Սուքիասյանն ակնհայտորեն լարված է ու ագրեսիվ։ Տպավորություն է, որ իշխանությունների հետ նրա նախկին ջերմ հարաբերությունները ճաքեր են տալիս։

Բոլորի համար անսպասելի, հանկարծ սկսեց անթաքույց քննադատել այն տնտեսական ձեռքբերումները, որոնցով կառավարությունն ու Նիկոլ Փաշինյանն այդքան հպարտանում են։ Խորհրդարանում պետական բյուջեի նախագծի քննարկումների ժամանակ նա պարզապես սառը ջուր լցրեց իշխանությունների ոգևորության վրա՝ հայտարարելով, որ նրանք կապ չունեն արձանագրվող տնտեսական աճերի հետ։ Ճիշտ է, խոսքն ուղղված էր էկոնոմիկայի նախարարին, բայց ըստ էության, վերաբերում էր ամբողջ կառավարությանը, այդ թվում՝ նաև Նիկոլ Փաշինյանին, որն ընդամենը մեկ օր առաջ նույն դահլիճում ոգևորված ներկայացնում էր իր կառավարության արձանագրած տնտեսական ձեռքբերումներն ու հաջողությունները։

Ամեն ինչ սկսվեց այն բանից հետո, երբ էկոնոմիկայի նախարարն արդյունաբերության ոլորտի ծրագրերից էր խոսում։ Վահան Քերոբյանի «լոլոները», որը ոչ առաջին, և ոչ էլ հավանաբար վերջին անգամ են հնչում, հանկարծ դուր չեկան սեփական թիմի պատգամավորին։ Նա մի իսկական դեբոշ կազմակերպեց նախարարի դեմ, հայտարարելով, որ իր համար հաճելի չէ այս կարգի էկոնոմիկայի նախարարի հետ զրույց ունենալը՝ «ո՛չ մի թիվ, ո՛չ մի կազմակերպություն, ո՛չ մի ծավալի մասին բան չլսեցի»։

Էկոնոմիկայի նախարարը փորձեց հակադարձել։

«Այն, որ Հայաստանն այսօր ունի 14,1 տոկոս տնտեսական ակտիվության ցուցանիշ, այն, որ մեր արտաքին առևտրաշրջանառությունը 63 տոկոսով աճել է, իսկ ԵԱՏՄ հետ 70-ից ավելի տոկոսով է աճել, դրանք թվեր չե՞ն։ Ես կարող եմ անվերջ թվեր ասել ձեզ։

Որքա՞ն է էկոնոմիկայի նախարարության դերը այդ 14,1 տոկոս աճի մեջ, շատ մեծ»,- հայտարարեց էկոնոմիկայի նախարարը։

ՔՊ-ական պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանի պատասխանն ավելի ցավոտ էր։

«Այդ 14,1 տոկոսը հայտնի դեպքերի արդյունքում է եղել. մի վերցրեք ձեզ վրա»,- նախարարին շշպռեց գործարար պատգամավորը։

Որ կառավարությունը մեծ հաշվով կապ չունի այս տարվա տնտեսական աճերի հետ, նորություն չէ։ Այդ մասին մեկ անգամ չէ, որ ասվել է։ Տարօրինակն այն է, որ դա բացեիբաց հաստատում է իշխանության պատգամավորը։ Իշխանություն, որը ոչ մի քննադատություն չի հանդուրժում, անգամ ընդդիմադիրների կողմից, էլ ուր մնաց, երբ նման քննադատության հեղինակը սեփական խմբակցության պատգամավորն է։

Իշխանական պատգամավորի այս դեմարշից մեկ-երկու օր անց հայտնի դարձավ, որ դատախազությունը դատական կարգով վիճարկում է Խաչատուր Սուքիասյանի ընտանիքին պատկանող «Սիլ պլազա» բիզնես կենտրոնի սեփականաշնորհման օրինականությունը։ Դատախազությունը պահանջում է զրկել պատգամավորին ու իր ընտանիքի անդամներին «Սիլ պլազայի» նկատմամբ ունեցած սեփականության իրավունքից։ Ընկերության գույքը վերցված է արգելանքի տակ։ Հայտնի չէ, թե այս երկու դեպքերը որքանով են առնչվում իրար հետ, բայց տրամաբանորեն անհնարին է բացառել այդպիսի կապի հավանականությունը։ Հազիվ թե կարելի է կարծել, որ իշխանությունների հետ մինչև այժմ սերտ կապեր ունեցող գործարար պատգամավորը միայն դատախազության հայտարարությունից հետո է իմացել, որ դատական գործ են սկսել իր ունեցվածքը բռնագանձելու համար։

Որքան էլ Խ.Սուքիասյանը փորձում է ցույց տալ, թե այդ գործարքի հետ կապված անհանգստանալու առիթ կամ պատճառ չունի, այդպես չէ։ Այլ հարց, թե իրականում ի՞նչ կա թաքնված սկսված դատական գործընթացի տակ. իսկապե՞ս ուզում են պարզել գործարքի օրինականությունը, թե՞ փորձում են վախեցնել պատգամավորի աչքը, ով բավական մեծ ազդեցություն ունի իշխող քաղաքական խմբակցության մեջ ու կարող է նաև եղանակ փոխել։

Ամեն դեպքում, իշխանական պատգամավորի լարվածությունը մատնում է իրեն։

Այն, որ 5655 դոլարով քանդված պատեր են ձեռք բերել, մի բան էլ լավություն են արել պետությանը, իհարկե, այդպես չէ։ Այդ գույքը Սուքիասյաններին է անցել Հայաստանում բուռն սեփականաշնորհման ժամանակահատվածում, երբ պետության ունեցվածքը ջրի գնով օտարում էին։ Ու այն ժամանակ արդեն իշխանությունների հետ սերտ հարաբերություններ հաստատած Սուքիասյանները հազիվ թե զուտ բարի ցանկություններով դրդված են «մտել այդ գործարքի տակ»։ Հակառակ դեպքում, գույքը կծառայեցնեին այն նպատակներին, ինչին պիտի ծառայեցնեին, և ոչ թե կօգտագործեին իրենց բիզնես շահերն առաջ տանելու համար։

Սա ոչ առաջին և ոչ էլ միակ պետական գույքն է, որն այդ ժամանակ «ջրի գնով» օտարվել է իշխանությանը մոտ կանգնած մարդկանց։ Ու եթե այս ամենի իրական նպատակը պետությանը հասցված վնասի վերականգնումն է, ապա այն շատ ավելի խորը արմատներ ունի, քան միայն Արամի փողոցի 3 և 5 հասցեներում գտնվող գույքի օտարումն է։

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահության տարիներին շատերը ջրի գնով տեր դարձան պետական ունեցվածքին ու այսօր էլ իրենց թույլ են տալիս խոսել այն մասին, թե արդար քրտինքով են վաստակել իրենց հսկայական հարստությունները, մի իշխանությունից մյուսն են թռնում՝ ապահովագրելու իրենց ունեցվածքը։ Նրանցից շատերն այսօր էլ տաքուկ տեղավորվել են այս իշխանությունների թևի տակ ու վայելում են իրենց ունեցվածքը։ Մոռացել են, թե ինչպես են տեր դարձել այդ հարստությանը։ Պետության ունեցվածքը կոպեկներով էին ձեռք բերում։

Հիշենք վաուչերային վայրի սեփականաշնորհումը. իշխանություններին սերտաճած ու կարճ ժամանակում տարբեր ճանապարհներով հարստություն կուտակած իշխանությունների հովանավորյալները 20 հազար դրամանոց վաուչերները քաղաքացիներից գնում էին 6-7 հազարով, 20 հազարի տեղ տալիս պետությանը՝ դառնալով պետական գույքի սեփականատեր։ 20 վաուչերով պանրի գործարան էին գնում։ Եվ ինչո՞ւ միայն պանրի գործարան, նաև հսկայական արտադրական հզորություններ ունեցող խոշոր ձեռնարկություններ։

Այդ տարիներին, առանց նախապայմանների, որը շատ կարևոր էր եղած արտադրական հզորությունները պահպանելու ու գործարկելու համար, օտարվեց պետական ձեռնարկությունների գրեցե կեսը։ Հետագայում դրանցից շատերը, որպես մետաղի ջարդոն, քանդվեցին ու արտահանվեցին։

Երկրորդ և Երրորդ նախագահների ժամանակ եղած «թալանից» են խոսում։ Բայց «մոռանում են», թե երբ են դրվել պետական ունեցվածքը թալանելու ու փոշիացնելու հիմքերը։

Խաչատուր Սուքիասյանը, ով հպարտանում է, թե արդար քրտինքով է կուտակել իր հարստությունը, եղել է այս ամենի ակունքներում, ունեցել է հզոր հովանավորներ իշխանությունների ներսում։ Առանց այդ հովանավորների, հազիվ թե հիմա այդպիսի հարստության տեր լիներ։ Այնպես չէ, որ ժամանակին միայն ինքն է փող ունեցել ու կարող էր իրեն թույլ տալ պետական գույք գնել ու բիզնեսով զբաղվել։

Վայելելով իշխանության հովանավորությունը, որոշ մարդիկ, այդ թվում՝ Խաչատուր Սուքիասյանը, կարճ ժամանակում հասցրեցին մեծ կարողություն կուտակել։ Հիմա ասում են, թե իրենք արդար քրտինքով են կուտակել այդ հարստությունը, իսկ մյուսները «թալանել» են։ Այն դեպքում, երբ ժամանակին իրենք են դրել Հայաստանում բիզնեսի ու իշխանության սերտաճման հիմքերը և ազատորեն վայելել դրա պտուղները։ Խաչատուր Սուքիասյանի անունը միշտ էլ կապված է եղել Հայաստանում օլիգարխիայի ձևավորման հետ։

Չմոռանանք նաև, որ այդ տարիներին նա բիզնեսին զուգահեռ՝ որոշ ժամանակ ներգրավված էր նաև պետական ապարատում և պակաս կարևոր դիրք չէր գրավում արդյունաբերության նախարարությունում՝ զբաղեցնելով նախարարության արտաքին տնտեսական կապերի գլխավոր վարչության պետի, նախարարի խորհրդականի պաշտոնները։