Չկա ՍԴ ճգնա­ժամ, դա հո­րին­վել էր քա­ղա­քա­կան մո­տի­վա­ցի­ա­յով. փաստաբան․Փաստ

«Փաստ» թերթը գրում է․  «Ամեն ինչ սկսվեց Սահմանադրական ճգնաժամի վերաբերյալ արհեստական դատողություններով, որոնք իրականում անհիմն էին և հորինված բոլորովին այլ նպատակներով: 

Անդրադառնալով ՍԴ-ի շուրջ ստեղծված իրավիճակին, դեռ ամիսներ առաջ սկիզբ առած գործընթացներին, աղմակահարույց օրենքի ընդունմանը, «Փաստի» հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց փաստաբանների պալատի անդամ, «Իմ ձայնը» ՀԿ անդամ Ասյա Օվանյանը։ 

«Սահմանադրական դատարանն այնքան արդյունավետ որոշումներ է կայացրել, այնքան համակարգային խնդիրներ է լուծել վերջին մեկուկես տարում, որ անլուրջ է խոսել ճգնաժամի մասին: 

Այդ մասին կփաստեն փաստաբանները, որոնք այդ որոշումների օգնությամբ հասել են մարդու իրավունքների արդյունավետ պաշտպանության։ Չկար և չկա ՍԴ ճգնաժամ, դա հորինվել էր քաղաքական մոտիվացիայով։ 

Նպատակը՝ ՍԴ-ն վերածել քաղաքական կցորդի։ Դա էր պատճառը, որ սկզբնական փուլում շրջանառության մեջ դրվեց ՍԴ դատավոր-ՍԴ անդամ բառախաղը։ Հաջորդ քայլը ԱԺ-ի՝ ՍԴ նախագահի լիազորությունները դադարեցնելու հարցով ՍԴ դիմելու որոշումն էր։ 

Հետո արդեն «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխությունը։ Այս հաջորդականությունն ակնհայտորեն վկայում է, որ կա մեկ նպատակ՝ ՍԴ-ն դարձնել իշխանություններին կցորդ համակարգ, անցանկալի դատավորներին փոխարինել յուրայիններով։ 

Ուստի՝ զարմանալի չէ, որ օրենքի ընդունումը զուգորդվեց Հրայր Թովմասյանին մեղադրանք առաջադրելով, նրա ընտանիքի անդամների հարցաքննություններով, սանիկի կալանավորմամբ։ 

Ավելին, մամուլում տեղեկատվություն տարածվեց այն մասին, որ ՍԴ-ի դատավորներից ազատվելու, նրանց օրենքով նախատեսված «կամավոր» թոշակի անցնելուն հարկադրելու համար ՍԴ դատավորների և նրանց ընտանիքի անդամների անձնական կյանք ներխուժելու վերաբերյալ իրավապահ մարմիններին հանձնարարություններ են տրվել»,-նշեց փաստաբանը։ 

Նրա խոսքով, հասկանալի է, որ այս պարագայում իշխանությունների կողմից ներկայացվող իրավական գործընթացների օբյեկտիվությունը չի կարող կասկածի տակ չդրվել։ Խոսելով նաև միջազգային հարթակներից հնչող արձագանքների մասին՝ մեր զրուցակիցն ընդգծեց. 

«Ե՛վ Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացությունը, և՛ ԵԺԿ նախագահ Ժոզեֆ Դոլի, և՛ Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջիանի Բուքիքիոյի հայտարարությունները փաստացի զգուշացում էին իշխանություններին՝ զերծ մնալ դատարանների և մասնավորապես ՍԴ-ի նկատմամբ ճնշումներից։ 

Վենետիկի հանձնաժողովն իր եզրակացության մեջ ընդգծել էր, որ ՍԴ դատավորների պաշտոնավարման անվտանգությունն էական երաշխիք է նրանց անկախության համար։ Անփոփոխելիությունը նախատեսված է ՍԴ դատավորներին տվյալ ժամանակվա քաղաքական մեծամասնության ազդեցությունից պաշտպանելու համար։ 

Անընդունելի կլիներ, եթե յուրաքանչյուր նոր կառավարություն կարողանար գործող դատավորներին փոխարինել իր նախընտրած նոր դատավորներով։ 

Վենետիկի հանձնաժողովն ընդգծել էր նաև, որ ՍԴ բոլոր դատավորները, անկախ այն հանգամանքից՝ նշանակվել են 2015 թվականի փոփոխություններից առաջ, թե հետո, պետք է օժտված լինեն միևնույն կարգավիճակով։ 

Հետևաբար, այս օրենքը տարակուսանք է առաջացնում նախ այն պատճառով, որ տարբերակված կարգավորում է առաջարկում: Այսինքն, վաղ կենսաթոշակային կարգավորումները վերաբերում են ՍԴ դատավորների միայն մի մասին, մյուս մասին՝ ոչ, ինչն էլ տրամաբանական հարց է առաջացնում առ այն, թե ո՞րն է օրենքի նպատակն ընդհանրապես: 

Այս օրենքը ունի մեկ նպատակ, որը չի համապատասխանում դատական իշխանության անկախության սկզբունքին։ Վենետիկի հանձնաժողովն ընդգծել էր նաև, որ վաղ կենսաթոշակի սխեման պետք է շարունակի լինել խիստ կամավոր և խոչընդոտ չհանդիսանա Դատարանի արդյունավետ գործունեության համար, մինչդեռ նախագիծը չի կարող բավարարել կամավորության սկզբունքին, քանի որ սահմանում է վաղ կենսաթոշակի համար դիմում ներկայացնելու համար ֆիքսված ժամկետ: 

Ըստ էության, նախատեսված չեն նաև մեխանիզմներ, որոնցով կզսպվի Սահմանադրական դատարանի արդյունավետ գործունեության խաթարումը։ Եվ եթե ցանկալի Սահմանադրական դատարան ունենալն իշխանությունների ուղիներից մեկն է, արդյունքում դա կհանգեցնի նրան, որ ՍԴ-ն այլևս չի կարող լինել օբյեկտիվ ու վստահություն ներշնչող»։ 

Ա. Օվանյանը հավելեց, որ կխախտվի իշխանությունների տարանջատման սկզբունքը. 

«Իսկ կցորդ, իշխանությունների համար ցանկալի, բայց կախյալ Սահմանադրական դատարանը կկորցնի իշխանության մյուս ճյուղերին հակակշռելու և զսպելու իրավական հնարավորությունը»։ 

Անդրադառնալով դատաիրավական համակարգում տիրող ընդհանուր իրավիճակին, անկախ դատական համակարգ ունենալու անհրաժեշտությանը ու այն երաշխիքներին, որոնք կապացուցեին նման համակարգ ունենալու նպատակի առկայությունը, մեր զրուցակիցը շեշտեց. «Դատարանների անկախության վերաբերյալ հայտարարություններն այդպես էլ մնացին հայտարարությունների մակարդակում, իսկ գործողությունները եկան փաստելու հակառակը։ 

Դատարանների նկատմամբ իրագործվեցին ուղղակի և անուղղակի, սակայն բացահայտ ճնշումներ։ Դատարանների շրջափակումը, մուտքերի արգելափակումը, դատավոր Ազարյանի նկատմամբ ճնշումները, դատավոր Դավիթ Գրիգորյանի նկատմամբ քրեական գործի հարուցումը, դատավորներին «վնգստացող» անվանարկելը և մնացած՝ սպառնալիքներով զուգորդված հայտարարությունները ամենևին դատարանների անկախության և այդ ուղղությամբ արվող քայլերի մասին չեն խոսում։ 

Մի բան ակնհայտ է՝ գործընթացը շարունակվում է, և դրա վառ ապացույցը Սահմանադրական դատարանի դատավորներից բոլոր հնարավոր եղանակներով ազատվելու ձգտումն է։ Թվարկված ցանկն արդեն իսկ խոսում է դատական համակարգի լրջագույն պրոբլեմի մասին»։