Ինչպես են հարթում նոր կապիտուլյացիայի ճանապարհը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ 2020 թվականի փաշինյանական պարտությունից ի վեր ադրբեջանցիները պարբերաբար ներխուժում են Հայաստանի տարածք ու որևէ լուրջ դիմադրության չեն հանդիպում, առավել ևս հետ չեն շպրտվում։ Նույնիսկ դեպքեր կան, երբ ադրբեջանցի զինվորականները քայլելով հանգիստ առաջ են եկել։ Դրա արդյունքում էլ նրանք կարողանում են ռազմավարական նշանակություն ունեցող կետեր վերցնել իրենց հսկողության տակ։ Վերջին նման դեպքն էլ Տեղ գյուղի ուղղությամբ հակառակորդի առաջխաղացումն է։ Ու, որպես կանոն, որտեղ թշնամին ներխուժում է, անմիջապես սկսում է ամրանալ, ինժեներական աշխատանքներ տանել, դիրքեր կառուցել։ Իսկ դա նշանակում է, որ ադրբեջանական զինված ուժերը որևէ կերպ մտադիր չեն հեռանալ մեր ինքնիշխան տարածքից։

Պատահական չէ նաև, որ Ալիևը հայտարարում է, թե իրենք ադրբեջանա-հայկական սահմանի ուղղությամբ «շատ շահեկան դիրքեր ունեն», այդ դիրքերում ամրապնդվում են ու այնտեղ էլ մնալու են։ Իսկ 2020 թվականից հետո կանխատեսելի՞ էր, որ հակառակորդը ներխուժում կձեռնարկի ՀՀ տարածք: Միանշանակ կանխատեսելի էր, կանխատեսելի է նաև հիմա։ Իսկ այդ դեպքում հարց է առաջանում՝ ինչո՞վ էին զբաղված իշխանավորները այս երկու տարվա ընթացքում։ Պետք էր Հայաստանի սահմանի երկայնքով շատ լավ կահավորված ու ստրատեգիական առումով մեզ համար կարևոր տեղանքում դիրքեր ստեղծել, ամրաշինական աշխատանքներ իրականացնել, շուտափույթ լուծել նորագույն զենքերի ձեռքբերման հարցերը, այլ ոչ թե առաջնորդվել այն տրամաբանությամբ, թե «էդ սարի ծերին, որտեղ տարվա կեսը ձյուն ա, ինչների՞ս ա պետք զինվոր»։ Հենց միայն Ազատ գյուղի հրդեհի դեպքը ցույց տվեց, որ զինվորներին նույնիսկ նորմալ պայմաններ ունեցող կացարանով չեն կարողանում ապահովել, երկու տարվա ընթացքում մոդուլային զորամասերի հարցը չեն լուծել։
Եվ պարզվում է, որ միայն վերջերս են իտալական մոդուլային զորամասեր պատվիրել, ինչը պետք է անեին պատերազմից անմիջապես հետո։ Թեպետ այստեղ էլ լուրջ կասկածներ կան, քանզի եթե դրանք պատրաստ լինեին, հիմա աշխարհացունց փիառ արշավ էին արել նիկոլները: Մյուս կողմից՝ զենքի ձեռբերման մասով էլ Նիկոլը բողոքում է, թե մեր դաշնակիցները չեն տրամադրում սպառազինություն, իսկ այլ տեղերից էլ սպառազինության մատակարարման հետ կապված դժվարություններ ունեն։ Իսկ երբ մի քանի տեսակի զենքեր էլ Հայաստանը Հնդկաստանից ձեռք է բերում, իշխանությունները մի այնպիսի խոշոր աղմուկ են կազմակերպում դրա շուրջ, որ թվում է, թե դրանով անվտանգային բոլոր հարցերը լուծվելու են։

Այնինչ, շատ մեղմ ասած, դա լիովին անբավարար է։ Մինչև հիմա ձեռք չենք բերել նոր ՀՕՊ համակարգեր ու նոր անօդաչուներ, որոնք կարող են կոնկրետ խնդիր լուծել մարտի դաշտում։ ՍՈւ 30 կործանիչների մասով էլ դեռ հայտնի չէ՝ դրանց համար նախատեսված հրթիռներ ձեռք բերել են, թե ոչ։ Կարճ ասած՝ իշխանությունները երկրի համար չեն արել այն, ինչ անհրաժեշտ էր։ Չե՞ն կարողացել, թե՞ չեն ցանկացել, մեր գնահատելիքը չէ, դա ժամանակին գուցե կստանա իրավական գնահատական: Բայց այս ամենը չի խանգարում, որ նրանք, իրենց սովորության համաձայն, միշտ ուրիշներին մեղադրեն։ Օրինակ՝ խոսեն հազարավոր դասալիքների ու հինգերորդ շարասյան մասին։ Բայց եթե Ալիևի թեզերը կրկնում են ու հաստատում, որ, օրինակ՝ հազարավոր դասալիքներ են եղել, այդ դեպքում ինչո՞ւ նրանք չեն պատժվել։ Ստացվում է, որ իշխանությունների կողմից ուղղակի խրախուսվե՞լ է դասալքությունը։

Իրականում այս իշխանությունները պարզապես փորձում են նորից բարոյալքել բանակը, նորանոր մեղավորներ «նշանակել»: Այնինչ, ներկա պայմաններում անհրաժեշտ էր մի քայլ առաջ մտածել հակառակորդից։ Դրա շրջանակներում, օրինակ՝ Հայաստանն Արցախին կապող այլընտրանքային ճանապարհը ապահովության համար արդեն պետք է կառուցված լիներ։ Հայաստանը պետք է ունենար նոր ագրեսիաներին արձագանքելու ռազմավարություն, ոչ թե խնդրեինք ՀԱՊԿ-ին մեզ պաշտպանել, ՀԱՊԿ-ն էլ հրաժարվեր, դրանից հետո էլ խնդրեինք եվրոպացիներին, որ դիտորդներ ուղարկեին, հետո էլ այդ դիտորդները հայտարարեին, թե Ադրբեջանի ներխուժումը կանխելու համար միայն հեռադիտակ ունեն։

Մյուս կողմից էլ՝ իշխանությունները նշում են, թե Ադրբեջանը խախտել է բանավոր պայմանավորվածությունները։ Ադրբեջանը նույնիսկ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության կետերը չի կատարում, այդ դեպքում ի՞նչ հույս պետք է լինի, թե Բաքուն բանավոր պայմանավորվածությունները պահելու է։ Միշտ իրավիճակին պետք է մոտենալ այն տրամաբանությունից, որ Ադրբեջանն անընդհատ սադրանքների է դիմելու, խախտելու է բոլոր ձեռքբերված պայմանավորվածությունները։ Հաջորդ խնդիրը. այս իշխանությունները նշում են, թե իրավիճակին մոտենում են էսկալացիա թույլ չտալու տրամաբանությամբ։ Այդ դեպքում ինչքան ձգտենք խուսափել էսկալացիայից, հակառակորդն այնքան ձգտելու է էսկալացիայի ու հայկական կողմին նոր զիջումներ պարտադրելուն։ Ու, այս ամենով հանդերձ, օրվա իշխանությունները հավատում են, թե կարող են հասնել խաղաղության, առավել ևս՝ «խաղաղության դարաշրջան» բացել։ Իսկ իրականում փաստացի դրանով նրանք հարթում են նոր կապիտուլ յացիայի ճանապարհը։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում