Տուժողը միշտ քաղաքացիներն են, իսկ իշխանություններին դա չի հետաքրքրում. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Արտաքին աշխարհում տեղի ունեցող աշխարհաքաղաքական տեղաշարժերը մեծապես ազդում են մեր տարածաշրջանի և մասնավորապես Հայաստանի տնտեսական միջավայրի վրա։ Օրինակ՝ երբ Ուկրաինայում Ռուսաստանը ռազմական գործողություններ սկսեց, ռուբլու կտրուկ արժեզրկման հետ մեկտեղ թուլացան նաև հայկական դրամի դիրքերը։ Եվ դրամի արժեզրկումը միևնույն ժամանակ նպաստեց Հայաստանում գնաճային զարգացումներին։ Իսկ ներկա փուլում, երբ մի շարք պատճառներով ռուբլին որոշակիորեն արժևորվել է, դոլարի նկատմամբ շարունակվում է արժևորվել նաև հայկական դրամը։

Ընդ որում, դրամի արժևորման համար մի շարք նախադրյալներ են առկա։ Դրանց շարքում են դեպի Հայաստան փոխանցվող տրանսֆերտների քանակի ավելացումը, ռուս մասնագետների՝ հիմնականում ՏՏ ոլորտի և զբոսաշրջիկների հոսքը դեպի Հայաստան։ Մյուս կողմից էլ՝ սպառված գազի համար Հայաստանը դոլարի փոխարեն սկսել է ռուբլով վճարել։ Եվ հայաստանյան փոքր շուկայում դոլարի խմբաքանակի ավելցուկ է առաջացել, որն էլ իր հերթին պայմաններ է ստեղծում, որ դոլարի դիրքերն աստիճանաբար թուլանան։ Առաջին հայացքից կարող է դրական թվալ, որ դրամն արժևորվում է, սակայն այն մի շարք ուղղություններով բացասական հետևանքներ է թողնում մեր տնտեսության վրա։ Նախ՝ անբարենպաստ պայմաններ են ստեղծվել արտահանողների համար։ Տեղական ապրանքներն արտահանելիս նրանց շահույթները նվազում են, ու դրան զուգահեռ հայկական արտադրանքը միջազգային շուկայում դառնում է պակաս մրցակցային։

Առանց այն էլ ՀՀ-ի տնտեսության կառուցվածքում գերակշռում է ներմուծումը, իսկ դոլարի փոխարժեքի նվազումն ուղղակիորեն նպաստում է, որ Հայաստանի կախվածությունն արտաքին աշխարհից ու ներմուծումից ավելի մեծանա, քանի որ ֆինանսապես ավելի ձեռնտու է դառնում դրսից ապրանքներ ներմուծելը։ Սակայն եթե արտահանումը տուժում է, ապա դա նշանակում է, որ նվազելու են նաև դրա արդյունքում դրսից մեր երկիր և պետբյուջե հոսող դրամական միջոցները, իսկ Հայաստանում եղած գումարների մի զգալի մասը ներմուծման հետևանքով հիմնականում երկրից դուրս է գալու։ Ուստի հարկ է, որ համապատասխան կառույցները՝ մասնավորապես ԿԲ-ն, միջամտեն, որպեսզի փոխարժեքի շուկայում կայուն իրավիճակ հաստատվի, և արտահանողները կարողանան պահպանել իրենց մրցունակությունը։

Բացի դրանից նաև շատ կարևոր է անհրաժեշտ քայլերի ձեռնարկումը անորոշությունները բացառելու տեսանկյունից։ Օրինակ՝ ըստ որոշ կանխատեսումների, շատ հավանական է, որ ԵՄ-ի կողմից Ռուսաստանի դեմ սահմանված պատժամիջոցների 6-րդ փաթեթի կիրառման ու նավթի էմբարգոյի արդյունքում ռուբլու փոխարժեքը կրկին գահավիժի։ Իսկ այսպիսի հանգամանքը հնարավոր է դարձնում նաև դրա ֆոնին դրամի արժեզրկումը։ Ստացվում է, որ այս պահին ԿԲ-ն կարող է մեր շուկայից վերցնել դոլարի ավելցուկը, որը հետագայում կարող է պետք գալ դրամին աջակցելու և կայունություն ապահովելու համար։ Մյուս կողմից էլ՝ զարմանալի է, որ դոլարի փոխարժեքի նվազման պայմաններում ներկայումս ներմուծված ապրանքների գները շուկայում ոչ թե նվազում են, այլ շարունակում են բարձրանալ։

Իսկ ապրանքների սրընթաց թանկացումն ուղղակի հարվածում է սպառողների գրպանին այն պարագայում, երբ նրանց եկամուտները չեն ավելացել։ Գնաճային նման շոկը նշանակում է, որ որոշ ներմուծողներ ուղղակի օգտվում են իրավիճակից և գերշահույթներ են ստանում, կամ էլ դա շուկայում ոչ մրցակցային պայմանների արդյունք է, երբ մոնոպոլ դիրքեր զբաղեցնողները շարունակում են թելադրել իրենց ցանկացած պայմաններն ու գները։ Ստացվում է, որ Հայաստանում տեղի ունեցող բոլոր գործընթացներից՝ լինի դրամի արժեզրկման, թե արժևորման տեսքով, անընդհատ քաղաքացիները տուժում են, իսկ իշխանություններին դա շատ քիչ է հետաքրքրում, կարևորն իրենց պաշտոնները, պարգևավճարներն ու թանկարժեք գործուղումները վայելեն։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում