Շարունակաբար թուլացնում են մեր հասարակության զգոնությունը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Հայոց ցեղասպանության 107-րդ տարելիցը, ըստ ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանի, այս տարի տարբերվում էր այն իրողությամբ, որ այժմ մեզ համար մարտահրավերները ոչ միայն արտաքին, այլև ներքին են:

«Փաստի» հետ զրույցում, անդրադառնալով նախօրեի իրադարձություններին, ուղերձներին ու ազդակներին, Ռուբեն Մել քոնյանը մի շարք հանգամանքներ է առանձնացրել: «Թուրքիան միշտ էլ թշնամական քաղաքականություն է վարել: Թուրքիայի ԱԳ նախարարի՝ «գորշ գայլերի» նշանով ողջույնի ժեստը միշտ էլ եղել է Թուրքիայի քաղաքական մտածողության հիմքում, ինչն ընկալվել է և միշտ համարժեք պատասխան է տրվել Հայաստանի Հանրապետության կողմից: Որպես պետություն՝ մենք թուրքական խաղաղասիրության կամ թուրքական փոփոխված քաղաքականության մասին երբեք իլ յուզիաներ չենք ունեցել: Բայց հիմա փոխվել է հենց հետևյալը. ճակատագրի հեգնանքով իշխանություն դարձած հատկապես որոշ կերպարներ շարունակաբար և սիստեմատիկ կերպով թուլացնում են մեր հասարակության զգոնությունը ու թե՛ Ազգային ժողովի, թե՛ այլ տարբեր ամբիոններից խոսում են թվացյալ մի «խաղաղասեր» Թուրքիայի մասին, որն իրականում գոյություն չունի: Բացի այդ, նաև քննադատում են հայ հասարակության մեջ մնացած արժանապատվության այն կարևոր հիմքերը, որոնց վրա պետք է վեր հառնի պետականությունը: Ովքեր խոսում են թուրքական թշնամանքի մասին, նրանց թե՛ թուրքերը, թե՛ ադրբեջանցիները, թե՛ Հայաստանի ԱԺ որոշ մարդիկ ռևանշիստներ են անվանում ու նրանց քայլերը համարում են թշնամական: ԱԺ ամբիոնից նաև խոսում են թուրքատյացության մասին, մինչդեռ այդ նույն ուժը շատ մեղմ, շատ զուսպ գնահատական է տալիս Չավուշօղլուի բացահայտ ռասիստական ողջույնի ոճին և հայտարարությանը: Ոմանք էլ պարզապես խուսափում են Չավուշօղլուի ժեստին անդրադառնալ»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ երկու պատասխանատուի մեկնաբանություն է լսել երեկ, որոնք խայտառակություն է համարում:

«ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահն ասում է՝ այդ ազգայնական ժեստը չի նպաստի ժողովուրդների միջև երկխոսությանը: Սա նույնն է, որ ասեն՝ Հիտլերի ժեստը չի նպաստի հրեա և գերմանացի ժողովուրդների երկխոսությանը: Այդպես չեն գնահատում ու այդպես չեն արձագանքում բացահայտ ազգայնամոլական ժեստիկուլ յացիային: Նման արձագանքն ուղղակի խայտառակություն է: Բացի այդ, մեկ այլ կուսակցության լիդեր, որը, պարզվեց, այս իշխանության հետ շատ սերտ կապ ունի և հիմա հատուկ հանձնարարություններով դեսպան է, ասաց՝ լուսանկարներ չեմ մեկնաբանում: Եթե նորից Հիտլերի հետ զուգահեռ տանենք, նույնն է, թե ասեն՝ Հիտլերի ողջույնով նկարները չեն մեկնաբանում: Մարդիկ, ովքեր կենդանի Հիտլերին չեն տեսել, հետաքրքիր է, այդ դեպքում ի՞նչն են մեկնաբանում, ինչպե՞ս են Հիտլերին ռասիստ անվանում: Իհարկե, հենվելով լուսանկարների ու մնացած փաստերի վրա: Այնպես որ, նման խուսափող, խուսանավող մեկնաբանությունները բացարձակ վստահություն չեն ներշնչում: Մեծ հաշվով, հիմա Հայաստանն ու հայ հասարակությունը կանգնած են արտաքին ու ներքին մարտահրավերների առջև. ընդ որում՝ ներքին մարտահրավերները միտված են մեր զգոնությունը թուլացնելուն: Միտված են նաև մեր արժանապատիվ պահվածքը անհասկանալի խաղաղասիրական կեղծ իդեաներով տարվող պահվածքի վերածելուն»,-նկատեց Ռ. Մելքոնյանը:

Վերոնշյալը դիտարկելով նաև մինչ այդ նկատելի պահվածքին, երբ, օրինակ՝ Ալիևի բազմաթիվ հոխորտանքներ ՀՀ-ից այդպես էլ պաշտոնական մակարդակով համարժեք արձագանք չէին ստանում, նա հավելեց. «Այս իշխանությունը, որն իր քաղաքական իմիջի մասն էր համարում «դուխով» ձևակերպումը, արտաքին քաղաքական ոլորտում ճիշտ հակառակ ոճի քայլեր է անում: Այսինքն, «դուխով» են միայն ներքին տարբեր շրջանակներում ու իրենց քաղաքական ախոյանների հետ բանավիճելիս: Մինչդեռ իրական և արտաքին թշնամու հետ կապված հարաբերություններում այդ նույն կատաղի ատելությամբ, փրփուրները բերանին հայտարարություն անողները դառնում են շատ մեղմ, շատ գրագետ և զգուշավոր բառեր կիրառողներ:Խոսքը մեկ կամ երկու պատահական դեպքերի մասին չէ, երբ, օրինակ՝ չեն արձագանքել Ալիևին, Չավուշօղլուին կամ մեկ ուրիշին: Դեպքերը շատ են: Կարծում եմ՝ այս իշխանության պարագայում սա օրինաչափություն է, ինչը ցույց է տալիս նրանց քաղաքական մտածողությունն ու ոճը: Ու եթե սա ևս կապենք մեր վերոնշյալ դիտարկումների հետ՝ հատկապես առկա մարտահրավերի համատեքստում, ապա պետք է ֆիքսենք, որ այս իշխանությունն իր գործելաոճով, իր հռետորաբանության ոճով սպառնալիք է Հայաստան պետությանը և հայկական հասարակությանը»:

Անդրադառնալով առանց նախապայմանների հայ-թուրքական հարաբերությունները սկսելու մասին հավաստիացումներին՝ Ռուբեն Մելքոնյանը նախ շեշտեց. «Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները շարունակում է պայմանավորել նախապայմաններով: Այն հայտարարությունները, ըստ որոնց, հայ-թուրքական հարաբերությունները դեպի առանց նախապայմանների փուլ են գնում ու ընթանում են «առանց նախապայմանների» տրամաբանությամբ, ուղղակի կեղծիք են ու չեն համապատասխանում իրականությանը: Բազմիցս առիթ եմ ունեցել մանրակրկիտ ցույց տալու, բացատրելու, որ թուրքական հայտնի նախապայմանները, որոնք կային 1990-ականների սկզբից, նույնությամբ շարունակում են մնալ նաև այսօր: Եթե Թուրքիան հայտարարում է, թե իբրև առանց նախապայմանների է առաջ շարժվում, դա Թուրքիայի կեղծիքն է՝ ուղղված Հայաստանին ու միջազգային հանրությանը:

Մնում է հարցնել, թե Հայաստանի իշխանություններն ո՞ւմ են խաբում՝ ասելով, թե գնում են հարաբերությունների՝ առանց նախապայմանների: Իրենք իրե՞նց են խաբում, իրենց հասարակությա՞նը, թե՞ միջազգային հանրությանն են խաբում: Ո՞ւմ է ուղղված Հայաստանի իշխանությունների այդ կոչը: Պարզապես պետք է կույր լինել՝ չտեսնելու, որ Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները պայմանավորում է հայտնի նախապայմաններով: Ի՞նչ է նշանակում Թուրքիայի այն հայտարարությունը, թե «մենք ամեն ինչ կոորդինացնում ենք Ադրբեջանի հետ, և հենց Ադրբեջանի հետ Հայաստանը պայմանավորվածության հասնի, մենք էլ կակտիվացնենք ՀՀ-ի հետ հարաբերությունները»: Սա չի՞ նշանակում նախապայման, չի՞ նշանակում, որ մինչև Ադրբեջանի ցանկությամբ Արցախը չճանաչենք նրանց տարածքային ամբողջականության մաս, Թուրքիան մեզ հետ հարաբերությունների չի գնալու: Հենց միայն սա արդյո՞ք հայտնի նախապայման չէ: Որքա՞ն կարելի է ջայլամային քաղաքականություն վարել ու չտեսնել այն, ինչ ակնհայտ է»:

Այս համատեքստում, անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանության հարցում հայկական պահանջատիրությանը, թուրքագետը շեշտեց, որ իրականում պահանջատիրություն ասվածը բարդ է՝ ձևակերպումները տարբեր տարիներին դեռ լիովին հստակեցված չեն եղել. «Այդուհանդերձ, այն, որ Հայաստանն ունի պահանջատիրության իրավունք թե՛ իրավական, թե՛ քաղաքական, թե՛ բարոյական առումներով, անսակարկելի է: Այն, որ Հայաստանն ընտրել էր «Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսը, ինչը գտավ համահայկական ընդունելություն, բացառությամբ որոշ նեղ մարգինալ շրջանակների, դա ևս ակնհայտ է: Բայց հիմա ողբերգությունն այն է, որ այդ որոշ նեղ մարգինալ շրջանակները, որոնց համար պահանջատիրության գաղափարը խորթ է, ավելին՝ սարսափեցնող է, դարձել են այս իշխանության գաղափարախոսները, հոգևոր ուսուցիչները: Եվ հենց այդ գաղափարներն են դրված իշխանության հայտարարությունների ու մոտեցումների հիմքում, որտեղ շատ հաճախ գերիշխում է կեղծ ու չակերտավոր խաղաղասիրությունը, իսկ պահանջատիրությունը մղվում է հետին պլան կամ ուղղակի անտեսվում է: Հնչող տեսակետների, իշխանության քայլերի տեսությունը ժիրայր Լիպարիտյանի հայտնի աշխատություններում եմ տեսնում: Հիմա նրա թեզերն են առաջնորդում այս իշխանությանը. նրա թեզերում պահանջատիրություն գաղափարն անգամ գոյություն չունի: Այնպես որ, ամեն ինչ այս իշխանության պարագայում շատ օրինաչափ է, և զարմանալ պետք չէ: Ակնկալել, որ այս իշխանությունը կարող է խոսել պահանջատիրության մասին՝ անիրական է: Նախօրեի ուղերձներն էլ այդ օրինաչափ տրամաբանության մեջ էին: Պետք չէ ակնկալել մի բան այս իշխանություններից, ինչը լիովին խորթ է նրանց գաղափարական ընկալումներին»:

Թուրքագետը պատահական չի համարում նաև այն կարգախոսը, որը տարածվել էր այս տարի՝ Ապրիլի 24-ին: Խոսքը «Հիշում եմ և խոնարհվում եմ» կարգախոսի մասին է. «Դա բոլոր՝ իմիջային, գաղափարական, փաստագրական, պատմագիտական և բարոյական իմաստներով սխալ ու խայտառակ լոզունգ է: Նախնիներիդ առջև, իհարկե, կարող ես խոնարհվել, բայց հիշում եմ ձևակերպման մեջ արդեն իսկ քո հիշողությունն է, քո խոնարհումն է նախնիների հիշատակի առջև: Իսկ հաջորդ ձևակերպումը պետք է լինի այն, թե հիշելուց ու նախնիների առջև խոնարհվելուց հետո ինչ ես պահանջում, ինչը բացակայում է: Չեմ կարծում, որ սա պատահական է, որովհետև «պահանջում եմ» բառի վրա դեռ 2018-ից անընդհատ «պատահական» հարձակումներ են լինում, անընդհատ իբր տեխնիկական վրիպակներ են լինում, իբր մոռանում են գրել: Սա շատ հետաքրքիր լակմուսի թուղթ է, որը ցույց է տալիս որոշ շրջանակների իրական մտածողությունը»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում