Ալիևի պատկերացրած «խաղաղությունը» Արցախի հայաթափումն է. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Բաքվի քայլերը հերթական անգամ ցույց են տալիս Ադրբեջանի իրական մտադրությունները, այն է՝ Արցախյան հակամարտության միակողմանի ու ռազմական ճանապարհով վերջնական լուծում, որը ենթադրում է Արցախի ամբողջական հայաթափում։ Ըստ էության, Ադրբեջանին ներվեցին 2020 թվականի ռազմական ագրեսիան ու արցախահայության նկատմամբ իրագործած հանցագործությունները, դրա համար էլ Բաքուն փորձում է սկսած գործն ավարտին հասցնել՝ մանավանդ հաշվի առնելով տարածաշրջանում ուժերի դասավորության փոփոխությունը և աշխարհաքաղաքական լարված իրավիճակը։

Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան է շահագրգռված Բաքվին նոր արկածախնդրության դրդելու հարցում, քանի որ նպատակ է հետապնդում անմիջականորեն կապվել Ադրբեջանի հետ իրենց պատկերացրած «Զանգեզուրի միջանցքի» միջոցով, որը պետք է լինի թուրքադրբեջանական վերահսկողության ներքո։ Ըստ թուրքական պատկերացումների, այդ կապը թույլ է տալու Թուրքիային արմատներ գցել Ադրբեջանում, ապա ընդլայնվել դեպի Միջին Ասիա, ինչու չէ՝ նաև Հյուսիսային Կովկաս։ Անկարայի նպատակների մեջ է մտնում թյուրքալեզու պետություններին իր շուրջը հավաքելը, ինչը նախատեսում է այդ երկրների միջև ինտեգրացիոն գործընթացների խորացում։ Եվ պատահական չէ, որ անցյալ տարվա վերջին Էրդողանի նախաձեռնությամբ Թյուրքական խորհուրդը վերակազմակերպվեց՝ դառնալով Թյուրքական պետությունների կազմակերպություն։ Եվ որպեսզի պանթուրքական ինտեգրացիոն նպատակադրումներն իրականություն դառնան, նրանց անհրաժեշտ է, որ Հարավային Կովկասից ու Միջին Ասիայից ռուսական ազդեցությունը դուրս մղվի։

Ներկայումս էլ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը փորձում է օգտվել Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակից՝ Հարավային Կովկասում նորից լարվածության օջախ ստեղծելու միջոցով։ Եվ պատահական չէ, որ տևականորեն ադրբեջանական զորամիավորումները հատուկ պատրաստության դասընթացներ էին անցնում Թուրքիայում՝ բարձրլեռնային ու ձմեռային պայմաններում ռազմական առաջադրանքներ իրականացնելու համար։ Այսինքն, Ադրբեջանը շարունակ նախապատրաստվում է ռազմական ներխուժման։ Նոր ագրեսիայի դեպքում մի կողմից՝ ռուսական խաղաղապահները կհեղինակազրկվեն, մյուս կողմից էլ, թուրք-ադրբեջանական տանդեմի պատկերացմամբ, եթե հաջողվի Արցախը հայաթափել, այլևս իմաստ չի ունենա ընդհանրապես խաղաղապահներ «հանդուրժելը»։ Դրա հետ մեկտեղ՝ Արցախում լարվածության նոր օջախի ստեղծումը մեծապես բխում է նաև Ուկրաինայի շահերից։

Պատահական չէ, որ Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար Ալեքսեյ Դանիլովը հայտարարել է, որ այլ երկրների տարածքում, այդ թվում՝ Ղարաբաղում լրացուցիչ ճակատների բացումը Ուկրաինային մեծապես կօգնի պայքարել ռուսական հարձակման դեմ։ Մյուս կողմից էլ՝ Ադրբեջանը ՌուսաստանԱրևմուտք հարաբերությունների լարման ֆոնին կփորձի Արևմուտքի աջակցությունը ստանալ՝ իր էներգետիկ մատակարարումների հարցը շահարկելով, սակայն պետք է հաշվի առնել, որ թերևս Արցախի հարցն այն եզակի դեպքերից է, որ արևմտյան երկրները, մասնավորապես ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան ըմբռնումով են մոտենում ռուս խաղաղապահների առկայությանը։ Նրանք հասկանում են, որ ռուսական խաղաղապահները Արցախի հայ ազգաբնակչությանը բնաջնջումից պաշտպանելու խնդիր են լուծում, այլապես նրանք մեծ հակազդեցություն ցույց կտային ռուսական ներկայությանը, ինչը կատարում են այլ դեպքերում։

Ինչ վերաբերում է վերջին օրերին ադրբեջանական զինված ուժերի՝ դեպի խաղաղապահների պատասխանատվության գոտի ներխուժելու ձեռնարկումներին, ապա դրանք ակնհայտորեն ռուսական կողմի հաստատակամությունը շոշափելու նպատակ էին հետապնդում։ Իսկ Ալիևը նման «համարձակություն» է ձեռք բերել այն պատճառով, որ ռուսական կողմը և մյուս միջնորդ երկրները միշտ անտեսում էին ադրբեջանական մշտական սադրանքները և խուսափում էին հասցեական հայտարարություններ անելուց։ Եվ ուշագրավ է, որ այս անգամ արդեն Ադրբեջանի կողմից Ղարաբաղի վերաբերյալ եռակողմ հայտարարության դրույթները խախտելու մասին ՌԴ ՊՆ-ն հանդես է եկել կոնկրետ՝ հասցեական հայտարարությամբ, և ադրբեջանական կողմին զորքերը հետ տանելու կոչ է ուղարկվել։

Ճիշտ է, ադրբեջանցիները փորձել են իրենց «դուխը» ցույց տալ՝ իբր մատ թափ տալով Ռուսաստանի դեմ, բայց ՌԴ այս հայտարարությունը կոնկրետ զգուշացում է թուրք-ադրբեջանական տանդեմին, որ չփորձեն սադրանքներ հրահրել ու Ռուսաստանի համար այս ծանր իրավիճակում թիկունքից հարվածել։ Սակայն Ադրբեջանի ՊՆ-ի արձագանքը ցույց է տալիս, որ իրենք չեն ցանկանում հետևություններ անել, և չպետք է բացառել նոր սադրանքները։ Իսկ ի՞նչպիսին պետք է լինեն հայկական կողմի քայլերը: Հայաստանը ոչ թե պետք է ամեն անգամ աչք փակի Ադրբեջանի սադրանքների առաջ, այլ յուրաքանչյուր պրովոկացիա պետք է համարժեք պատասխան ստանա։

Առաջին հերթին անհրաժեշտ է գործի դնել բոլոր դիվանագիտական խողովակները՝ ռուսական կողմի և միջնորդների ուշադրությունը հրավիրելով արցախահայության իրավունքների խախտման վրա։ Մի՞թե այսքանից հետո պարզ չէ, որ Ադրբեջանն ընդհանրապես տրամադրված չէ հարաբերությունների կարգավորմամբ և տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմամբ։ Ալիևի պատկերացրած խաղաղությունը Արցախի հայաթափումն է։ Իսկ ո՞րն է մեր պատկերացրած խաղաղությունը...

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում