Նիկոլ Փաշինյանի ամերիկյան այցը կարելի է համարել ավարտված ու անպտուղ․ քաղաքական գործիչ

«Ադեկվադ» միաբանության համահիմնադիր Կոնստանտին Տեր-Նակալյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում է կատարել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ ԱՄՆ կատարած այցի վերաբերյալ, այն համարելով անպտուղ։

Գրառումն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորև․

«Եվ այսպես, տեղի ունեցավ Նիկոլ Փաշինյանի սպասված ելույթը Լոս Անջելեսի Գրանդ փարկում` քաղաքապետարանի դիմացի այգում։ Այս միջոցառման կարևորությունը, հատկապես իշխանական վերնախավում վերջին տրոհումից հետո, կայանում էր նրանում, որ եթե Հայաստանում Փաշինյանի վարկանիշը համարվում է նվազող, սոցցանցերում նրա աջակիցների շրջանում հատկապես լոսանջելեսահայերի ակտիվությունը դեռևս պաշտպանում է նրան անհամաձայնների հարձակումից։ 

Սեպտեմբերի 22-ի միջոցառմանը, որին իշխանությունները պատրաստվում էին մի քանի ամիս, Նիկոլ Փաշինյանը և Աննա Հակոբյանը մեկնել էին Գյումրիում անկախության տոնակատարություններից հետո, հատուկ չվերթով։ Մինչ հանրահավաքի մեկնարկը, Փաշինյանը հայահոծ Լոս Անջելեսում մասնակցեց համայնքային, քաղաքական առաջնորդների ու հայկական ԶԼՄ-ների հետ հանդիպումներին, ընդ որում երկուսն էլ նրան հեշտ չտրվեցին։ Պարզվեց, որ մտածող հանրության մոտ կուտակվել են հարցեր «ժողովրդի վարչապետին»` սկսած սահմանային գյուղերում մանկապարտեզների բարեկարգումից մինչև ԱԱԾ պետի հրաժարականի պատճառներ ու եկեղեցու հետ հարաբերություններ։ 

Եթե Փաշինյանի նպատակն էր շահել ԱՄՆ արևմտյան ափի` ամենամեծաքանակ հայ համայնքի էլիտայի համակրանքը` ասուլիս-հանդիպումները կարելի է համարել տապալված. նա չտվեց որևէ հարցի պատասխան, բայց փոխարենը իրենից վանեց շատերին։ Օրինակ` «որոշ եկեղեցականների ծնկի բերելու» մասին հայտարարությունը «հին սփյուռքի», այսինքն՝ ԱՄՆ-ում օրինական ապրող ու զգալի հաջողությունների հասած էլիտային (ովքեր նաև պոտենցիալ ներդրող են) դուր գալ չէր կարող, և հաջորդ անգամ, երբ Փաշինյանի անձնական դեսպան Արմեն Բայբուրդյանը կդիմի «ազգայիններին» ու եկեղեցուն` նրա խնդրանքները հեշտ չեն կատարվելու։ Բուն հայաստանյան կոնտեքստում լոսանջելեսյան հայտարարությունները դեռ արձագանքներ կբերեն` հատկապես ԱԱԾ նախկին պետ գեներալ Արթուր Վանեցյանին անվանարկելու մասով։

Ինչևէ, դառնանք հանրահավաքին։ Հրապարակում միջոցառմանը մարդ գրավելու համար երկու ժամ համերգ էր կազմակերպվել /հայտնի չէ, թե ով է վճարել/ մինչև «կուլմինացիոն պահը»` վարչապետ Փաշինյանի ելույթը։ Ինքը` Փաշինյանը հանրահավաքից չորս ժամ առաջ նորից մտավ ուղիղ եթեր ու փորձեց մարդկանց մոբիլիզացնել դեպի իր հանրահավաքը. «Աննան էլ ա ինձ հետ, որտև սելֆի-ստիք չունենք», կատակեց վարչապետը ուղիղ եթերում։  Ժամը 16:00-ին Գրանդ Փարկում օպտիմիստական հաշվարկներով հավաքվել էր մոտ 14.000 լոսանջելեսահայ։ Սակայն ամերիկյան ABC հեռուստաընկերության տեղական ծառայության ռեպորտաժում նշվում է «հազարավոր» մասնակիցների, իսկ Daily News-ը հայտնում է 10.000 մասնակցի մասին, որոնց թվում հրապարակում է նաև Ամուլսարի դեմ հանդես եկող պաստառներով երիտասարդների։ Մասնակիցների թիվը, պաշտոնական թվերով, լոսանջելեսահայության մոտ 0.35 տոկոսն է եղել։ Մոտավորապես այդքան ձայն էր ստացել «Օրինաց երկիր» կուսակցությունը 2018թ պառլամենտական ընտրություններում։

Համեմատության համար նշենք, որ նույն օրը Հյուսթոնում /Տեխաս/ հանրահավաք էր հրավիրել Հնդկաստանի պոպուլիստ առաջնորդ Նարենդրա Մոդին, որին մասնակցում էր ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը և մոտ 65.000 մարդ, ինչը ամերիկյան առաջատար ԶԼՄ-ները անվանում են «օտար պետության առաջնորդի երբևէ հավաքած ամենամեծ բազմությունը ԱՄՆ-ում»։  «Հպարտ ու դուխով քաղաքացիներին» Փաշինյանի ուղերձը հատուկ որևէ բանով աչքի չընկավ։ Իրականում նա շնորհակալություն հայտնեց նախորդ «կոռումպացված» իշխանություններին, որ կարողացել են կազմակերպել ու ստանալ սփյուռքահայերի աջակցությունը` տնտեսական զարգացման, Արցախյան պատերազմի ու այլ ազգային հարցերում, թեև անուններ չնշեց։  Հիմնական մեսիջը համահայկականության հայեցակարգի գործնական խնդրի ձևակերպման փորձն էր` բայց նոր որևէ գաղափար այդպես էլ չառաջարկվեց, բացի Ամանորը Հայաստանում անցկացնելու առաջարկից։ 

Ավելի կարևոր` ՀՀ արտաքին քաղաքականության ամերիկյան ենթատեքստում` եթե ժողովրդավարական Հայաստանի առաջնորդը ցանկանում էր կոնվերտացնել իր լեգիտիմության պաշարը վերջապես ԱՄՆ կառավարության որևէ անդամի մոտ ընդունելության արժանանալու համար, ապա լոսանջելեսյան հանրահավաքը խաչ դրեց այդպիսի հավակնությունների վրա։ Եվ Փաշինյանին «դավաճանեցին» երկու գործոն. նախ, իրեն չհաջողվեց հավաքել նշանակալի բազմություն, և երկրորդ` ՀՀ գլխավոր հյուպատոս Արմեն Բայբուրդյանի խորհրդով հանրահավաքին ելույթի համար հրավիրվել էր ԱՄՆ կոնգրեսական Ադամ Շիֆը, ով տասնամյակից ավելի արդեն հայ ժողովրդի բարեկամը լինելով հանդերձ` 2017-ից ի վեր նախագահ Դոնալդ Թրամփի ոխերիմ հակառակորդն է և ամեն առիթով խիստ քննադատում է նախագահին ու հայտնվել է նրա թշնամիների թոփ ցուցակում։ Թերևս վարչապետը պետք է պարզի այդ հիանալի գաղափարի բոլոր հեղինակներին ու ուղարկի նրանց երկարատև արձակուրդ։

Այս սխալը շատ ծանր է նստելու ՀՀ արտաքին քաղաքականության ամերիկյան ուղղության համար ու ոչ միայն բարձրաստիճան հանդիպումների բացակայության պատճառով։ Թերևս չենք սխալվի, եթե պնդենք, որ մինչև այցի ավարտը Փաշինյանին հանդիպած ամենաբարձրաստիճան ամերիկյան պաշտոնյան կմնա Կալիֆորնիայի…. փոխնահանգապետը։  Իսկ իշխանական քարոզչությունը պատրաստվել էր բոլորովին այլ զարգացումների։ 

«Պողոսներին» թիրախավորող արդյունավետ պրոպագանդայի իմաստով ճիշտ որոշում էր Լոս Անջելես գործուղել առաջատար կայքերից մեկի երկու նկարահանող խումբ, որտեղ վերջիններս տքնաջան հարցազրույցներ էին անում տարբեր տրամաչափի` հիմնականում քաղաքականության հետ կապ չունեցող, բայց գեղեցիկ անուններով մարդկանց հետ։  Լոս Անջելեսի դպրոցներից մեկում, օրինակ, սեպտեմբերի 20-ին հարցազրույցներ էին արվում անչափահաս երեխաների հետ, որոնցից մեկը պնդում էր, թե «Նիկոլ Փաշինյանը շտկում է նախկին նախագահների քանդածը»։ Զավեշտալին այն է, որ նույն ժամերին Ջերմուկ քաղաքում դասադուլ անող դպրոցականներին էր քննադատում նախարար Արայիկ Հարությունյանը, ով իշխանության է եկել նախորդ տարի գարնանը` այդ թվում մանկահասակ երեխաների ու դպրոցականների` ցույցերին մասնակցելու արդյունքում։ 

Ցավոք, լոսանջելեսյան այցի վատ նախապատրաստության ու իրականացման արդյունքում Հայաստանը հերթական անգամ կորցրեց հիանալի հնարավորություն` իրական գործոն դառնալ Միացյալ Նահանգներում իր մարդաշատ ու հարուստ համայնքի շնորհիվ։ Մեկ առանձին քաղաքի հայազգի բնակչության ընդամենը 0.35 տոկոսը ո՛չ այսօր, ո՛չ վաղը գործոն դառնալ չեն կարող։ Ցավալի է, որ իշխանությունը մսխեց այս քարոզչական միֆը։  Ֆորմալ առումով շարունակվող, սակայն այլևս անբովանդակ ու անհետաքրքիր շրջագայության հաջորդ կանգառներում Փաշինյանը կհանդիպի, անշուշտ, փողկապավոր այլ մարդկանց, նկարներ կհրապարակվեն, միգուցե չափածո նոր բանաստեղծություններ գրվեն, բայց իրական քաղաքականության առումով ոչ մի կարևոր բան այլևս տեղի չի ունենալու։  Հայաստանը Օրուելի «Անասնաֆերման» չէ, որտեղ կարելի է խնդրահարույց պահերին երգել հեղափոխական երգը ու ամեն ինչ կմոռացվի։ Որքան էլ իշխանական քարոզչությունը տանջվի, Նիկոլ Փաշինյանին Լոս Անջելեսում դժվար հարցեր տվեցին, ու դրանց պատասխաններ այդպես էլ չստացվեցին։ 

Ըստ Փաշինյանի, ով ամեն կերպ փորձում է մոնետարիզացնել ժողովրդավարության իր խաղաքարտը, լոսանջելեսյան հանրահավաքի թույլտվությունը ԱՄՆ նահանգային ու քաղաքային իշխանությունների «բարեկամական ժեստն է դեմոկրատական Հայաստանին»։ Եթե նույնիսկ դա այդպես էր /մի կողմ թողնենք Կալիֆորնիայի դեմոկրատական իշխանություններին և նրանց ոխերիմ մրցակից հանրապետական նախագահ Թրամփին/, հանրահավաքին հրավիրելով ու խոսք տալով Թրամփի անձնական թշնամի կոնգրեսական Ադամ Շիֆին, Փաշինյանը թաղեց վերջին հույսը առ այն, որ դեռ կարող էր որևէ բարձրաստիճան հանդիպում ունենալ Միացյալ Նահանգների ադմինիստրացիայի հետ։ Ցավոք, նախօրեին սկսված Փաշինյանի այցը Միացյալ Նահանգներ արդեն կարելի է համարել ավարտված»։