Վտանգավոր «պրախադնոյ դվորի» ծրագիր․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. Հայաստանի օրվա իշխանությունները «խաչմերուկի վիրուսով» են վարակվել: Ժողովրդական բառուբանով ասած՝ «խաչմերուկացավի են եկել»: Այն էլ, ինչպես հայտնի է, ոչ թե սոսկ խաչմերուկի, այլ՝ «խաղաղության խաչմերուկի» յուրօրինակ վարակ է դա: Հանուն ճշմարտության, պետք է նաև նկատել, որ առնվազն վերջին օրերին Փաշինյանն ու նրան մերձակա «բանախոսները» առանձնապես բան չեն խոսում ո՛չ խաղաղության, ո՛չ էլ խաչմերուկի մասին: Եթե մեկումեջ խոսում են, արդեն մի տեսակ՝ «ավտոպիլոտով», այսինքն՝ ինքնաբերաբար են դա անում: Համենայն դեպս, նրանց խոսքի ելևէջներում այլևս չի զգացվում նախկին էնտուզիազմը, մի տեսակ՝ էքսպրեսիա չկա: Եվ չնայած օրվա իշխանության ներկայացուցիչները շարունակաբար սիրում են կեղծել, բայց վերջին շրջանում «խաղաղության խաչմերուկի» հետ կապված նրանց ելույթները հարուցում են թատերական ռեժիսորների շրջանում տարածված հանրահայտ խոսքը՝ «չեմ հավատում...»: Համոզիչ չեն: Բայց դա՝ մի կողմ:

Հիմնականը. ո՞ւմ համար է լինելու այդ, այսպես կոչված, «խաչմերուկը»: Ո՞ւմ է ծառայելու: Ըստ մտահղացման, կամ ինչպես այն մատուցվում է Փաշինյանի գծագրած ու պրեզենտացիա արած քարտեզախառը պատկերում, Հայաստանը դառնալու է... խաչմերուկ, որը միմյանց է կապելու Արևելքն ու Արևմուտքը, Հյուսիսն ու Հարավը: Պարզապես հանճարեղ է: Հիմա մի փոքր հանգամանորեն դիտարկենք մանրամասնությունները: Արևելքում Ադրբեջանի հանցավոր իշխանությունն է՝ Հայաստանն ամբողջապես զավթելու պետական գաղափարախոսության մակարդակի հասցված ծրագրերով, Արևմուտքում՝ Ադրբեջանի հանցավոր իշխանության հիմնական տիկնիկավար Թուրքիան է՝ Հայաստանի պետականության վերացման, Հայաստանը տնտեսապես, ֆինանսապես, բոլոր առումներով կլանելու, ծայրահեղ կախվածության մեջ դնելու և/կամ աստիճանաբար վերացնելու ծրագրերով:

Այդքանից հետո միգուցե արդեն չարժեր էլ շարունակել հետագա դիտարկումները, բայց շարունակենք: Հարավում Իրանն է, հյուսիսում՝ Վրաստանը: Նախքան Փաշինյանի ու նրա «հպարտիստների» թավշյա չարաբաստիկ հայտնությունը, Հայաստանն ունեցած համեստ կարողություններով կարողանում էր օգտակար լինել Իրանից դեպի Վրաստան, ապա և՝ Ռուսաստան, ինչպես նաև՝ հակառակ ուղղությամբ բեռնափոխադրումների համար, և, բնականաբար, իր տնտեսական դիվիդենտներն ուներ այդ շարժից: Սակայն խնդիրն այն է, որ Փաշինյանի ուրվագծած «խաչմերուկի» դեպքում այս՝ մեզ շատ ավելի ձեռնտու հոսքը կարող է ընդհանրապես չգործել կամ չի գործի: Բանն այն է, որ Փաշինյանի իշխանության ցուցադրական «արևմտամետությունը», էլ չասած արդեն բացահայտ թրքամետության մասին, ինքնին մեզանից վանում է, եթե արդեն լիովին չի վանել հարևան ու ավանդաբար բարեկամական տրամադրված Իրանը:

Ավելին, Իրանը, տարածաշրջանի մասշտաբով, լինելով բավականին ազդեցիկ տերություն, հանգիստ կարող է նաև այլ ուղիներ գտնել, թե՛ կարճաժամկետ, թե՛ երկարաժամկետ առումներով: Իրանին, մեծ հաշվով, ոչ այնքան Հայաստանով անցնող ուղին է հետաքրքիր, որքան այն, որ մի քանի տասնյակ կիլոմետր ձգվող հայ-իրանական սահմանի նեղլիկ շերտում չհայտնվեն նոր ուժեր ու «խաղացողներ»՝ ի դեմս Արևմուտքի, ՆԱՏՕ-ական ու թյուրքական ուժերի: Ի լրումն, Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը, առանց որևէ մեկին հարցնելու, արդեն 2 տարի է, ինչ վերցրել ու ՀՀ սուվերեն տարածքից մի մեծ կտոր, որը ներառում է Գորիս-Կապան ավտոճանապարհը, նվիրել է Ալիևին: Փոխարենը, Հայաստանի պետական միջոցներից ահռելի միջոցներ են ծախսվում, այսպես կոչված, «այլընտրանքային ճանապարհ» կառուցելու և կահավորելու համար:

Բայց այդ ճանապարհը կարող է և չաշխատել, դեռ չենք խոսում դրա տեխնիկական պարամետրերի, կատարվող աշխատանքների որակի, դրա վրա եղանակային ու բարձրլեռնային պայմանների ազդեցությունների և այդ ամենի հնարավոր հետևանքների մասին: Ավելին, Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը բավականին հետևողականորեն ու հաստատակամ փչացրել է ու շարունակում է փչացնել Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերությունները: Ու բառացիորեն օրերս բոլորս տեսանք, թե դա ինչ հետևանքներ կարող է ունենալ: Եթե կան չկռահողներ կամ իրենց չհասկացողի տեղ դնողներ, նշենք, որ խոսքը Լարսում արձանագրված վերջին կուտակումների մասին է: Իսկ ո՞վ է ասում, որ վաղը, մյուս օրը Փաշինյանը չի կարող հայ-ռուսական հարաբերությունները վատացնել այն աստիճան, որ նույն Ռուսաստանի համապատասխան ծառայություններն սկսեն «ձվի մեջ մազ գտնելու» մոտեցում դրսևորել ոչ միայն հայկական բեռնատարների ու բեռների, այլև, ընդհանրապես, Հայաստանով անցած ցանկացած բեռնատարի ու բեռի նկատմամբ (չմոռանանք, ի դեպ, Ղրիմի կամրջի պայթեցման հետ կապված պատմությունը):

Ու ի՞նչ է ստացվում: Իսկ ստացվում է այն, որ «խաչմերուկը» իրականում կարող է զուտ միջանցքի վերածվել՝ Արևմուտք-Արևելքի, այսինքն՝ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար: Ըստ որում, այն էլ նկատենք, որ նույն Թուրքիան ու Ադրբեջանը, միմյանց հետ կապվելու համար համապատասխան ուղիներ ունեն ինչպես Վրաստանի, այնպես էլ Իրանի տարածքներով: Այնպես որ, նրանց ոչ մի միջանցք էլ պետք չէ, մեծ հաշվով: Նրանց Հայաստանն է պետք, ավելի ճիշտ՝ Հայաստանի չլինելը: Հանրագումարում, երբ ավելի ու ավելի խորն ես դիտարկում «խաղաղության խաչմերուկ» ասվածը, ակնհայտ է դառնում, որ դա ընդամենը վտանգավոր «պրոխոդնոյ դվորի» վտանգավոր ծրագիր է՝ «պուպուշ» բառերով փաթեթավորած, ոչ ավելին: Այստեղ առանցքային հարցն այն է, թե ի՞նչ է ուզում Հայաստանը: Ոչ թե Հայաստանի իշխանությունը, որը չի սպասարկում մեր երկրի ու ժողովրդի շահերը, այլ հենց Հայաստանը, որպես դեռևս պետականակիր ժողովուրդ, որը դեռ ունի հասարակական ու քաղաքական ինստիտուտներ, ի՞նչ է ուզում լինել: Ուզում է լինե՞լ, թե՞ չլինել...

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում