Միջազգային հանրությունը կորցրեց Արցախի փրկության պահը և անուղղակիորեն դարձավ մեղսակից. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. Արցախի նկատմամբ Ադրբեջանի պատերազմական հանցագործությունները տեղի են ունենում միջազգային հանրության համառ լռության պայմաններում։ Լաչինի միջանցքի փակմանը զուգահեռ միջազգային տարբեր կառույցներից Բաքվին ուղղված՝ միջանցքը բացելու կոչեր հնչեցին։ Սակայն այդ կոչերի դատարկությունն ու անհետևանքությունը ավելի խրախուսեցին Ադրբեջանին՝ դիմելու կտրուկ գործողությունների։ Ադրբեջանը նախ անցում կատարեց տոտալ շրջափակման՝ հումանիտար ճգնաժամ ստեղծելով, իսկ հետո նախաձեռնեց ռազմական ներխուժում Արցախ։ Այսինքն, երբ Ադրբեջանը հասկանում է, որ միջազգային հանրության կողմից լուրջ դիմադրության չի հանդիպի, անմիջապես գործի է անցնում։

Մյուս կողմից՝ ո՛չ Արևմուտքն է ցանկանում իր հարաբերությունները սրել Բաքվի հետ, քանի որ դեպի Եվրոպա էներգակիրների մատակարարման առումով Ադրբեջանը կարևոր ծառայություններ է մատուցում, ո՛չ էլ Ռուսաստանը, քանի որ Ադրբեջանը Ռուսաստանից ներքին սպառման համար գազ է գնում, իսկ այդ գազը միջնորդավորված կերպով կարող է հայտնվել եվրոպական շուկայում։ Արևմուտքը Ռուսաստանին է մեղադրում, որ խաղաղապահների միջոցով ներկայություն ունենալով հանդերձ ի վիճակի չեղավ ապահովել արցախահայերի անվտանգությունն ու նրանց միայնակ թողեց, իսկ Ռուսաստանն էլ իր հերթին Արևմուտքին է մեղադրում, որ Պրահայում հենց ԵՄ-ի միջնորդությամբ տեղի ունեցած հանդիպման արդյունքում է, որ Հայաստանը ճանաչեց Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, իսկ իրենք ցանկանում էին, որ Արցախի կարգավիճակի հարցը մնա անորոշ։ Մոսկվայի մեկնաբանությամբ՝ Պրահայի համաձայնությունն էլ փոխեց իրադարձությունների ընթացքը։

Բայց հետին մեղադրանքներով որևէ հարց չի լուծվում, և Արցախում տեղի ունեցած էթնիկ զտումների համար պատասխանատու են ինչպես Արևմուտքը, այնպես էլ Ռուսաստանը։ Ինչպես Բրյուսելը մի քանի պատժամիջոցով ժամանակին կարող էր Ալիևին բերել կառուցողական դաշտ, այնպես էլ Մոսկվան կարող էր կոշտ քայլերի միջոցով Բաքվին ստիպել հարգել Արցախում ապրող հայերի իրավունքները։ Փաստացի միջազգային հանրությունն աչք է փակում Ադրբեջանի պատերազմական հանցագործությունների առաջ։ Մյուս կողմից էլ տպավորություն է առաջանում, թե տեղի ունեցածի համար պատասխանատու են Արևմուտքը կամ Ռուսաստանը, բայց ոչ Ադրբեջանն ու նրան խրախուսող Թուրքիան։

Նույնիսկ այն դեպքում, երբ միջազգային հանրությունը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, դա չի ենթադրում, որ Բաքուն Արցախի բնակչության հետ կարող է վարվել այնպես, ինչպես կցանկանա՝ նրանց սովի կմատնի, հետո կդարձնի ռազմական ագրեսիայի թիրախ։ Միջազգային իրավունքը տվյալ դեպքում նախատեսում է նաև մարդասիրական միջամտությունների իրականացման հնարավորությունը։ Բայց պատերազմական հանցագործ ու բռնապետ Ալիևին տապալելու փոխարեն, միջազգային հանրությունը նախընտրում է նրան կանգնեցնել պատվանդանին։ Մյուս կողմից՝ միջազգային տարբեր դերակատարներ սկսել են քննարկել Արցախի պետականության լուծարման հարցը ու նույնիսկ ողջունում են՝ այն դեպքում, երբ ոչ մի պետություն չի ճանաչել Արցախի անկախությունը։ Տվյալ դեպքում հարցական է, թե ինչի՞ լուծարումն են քննարկում, եթե նման պետության գոյությունը միջազգայնորեն չեն ընդունել, թեպետ դե ֆակտո Արցախում պետականությունը շատ ավելի ամուր հիմքերի վրա է եղել՝ պետական համակարգի կայացման ու ժողովրդավարական արժեհամակարգի առումով, քան շատ երկրներում։

Սակայն ամենավատն այն է, որ միջազգային որոշ կառույցներ էլ ուղղակի արդարացնում են Ադրբեջանի գործողությունները։ Օրինակ՝ երբ արցախահայությունը շրջափակման արդյունքում սովի էր մատնված կամ ադրբեջանական հարձակումներին էր դիմագրավում, որևէ միջազգային կառույց հատուկ առաքելություն չուղարկեց Արցախ՝ իրավիճակին գնահատական տալու համար։ Իսկ երբ արդեն Արցախը հայաթափված էր, ՄԱԿ-ը Ադրբեջանի համաձայնությամբ որոշեց առաքելություն ուղարկել Արցախ։ Զարմանալի է, թե ի՞նչն էին գնահատելու, երբ Ադրբեջանն արդեն իր սև գործը կատարել, վերջացրել էր։ Տպավորություն է, թե այս առաքելությունն ուղարկվել է Ադրբեջանի գործողությունների լեգիտիմացման համար, որպեսզի հետագայում Բաքուն կարողանա ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչների գնահատականներն օգտագործել իրեն ուղղված մեղադրանքները հերքելու համար։ Դրա համար էլ Բաքվից անմիջապես դրական արձագանքեցին Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ ՄԱԿ-ի առաքելության զեկույցին։

Նորություն չէ նաև այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանի նավթադոլարները հնարավորություն են տալիս այդ երկրին անգամ կաշառել տարբեր միջազգային կառույցների և գործիչների։ «Ադրբեջանական լվացքատուն» անվանումը ստացած բացահայտումները պարզորոշ ցույց են տալիս, թե ինչ սխեմաներ է օգտագործում Բաքուն տարբեր պաշտոնյաների կաշառելու, ինչպես նաև նրանց համար թանկարժեք ապրանքներ ձեռք բերելու նպատակով: Եթե միջազգային դերակատարները ժամանակին հետամուտ լինեին Հաագայի դատարանի՝ Լաչինի միջանցքը բացելու և դրանով անխափան հաղորդակցություն ապահովելու որոշումն իրականացնելու գործին, միանշանակ ներկայիս իրավիճակը չէինք ունենա։

Միջազգային դերակատարների անկարողունակությունը վստահություն տվեց Ադրբեջանին, որ Հաագայի դատարանի որոշման բախտին են արժանանալու մյուս բոլոր կոչերն ու որոշումները։ Փաստացի տուրք տալով Ադրբեջանից եկող տնտեսական դիվիդենտներին՝ միջազգային հանրությունը կորցրեց Արցախի փրկության պահը և անուղղակիորեն դարձավ մեղսակից։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում