Փաշինյանին չեն գոհացնում միայն վարչապետի լիազորությունները․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Երբ նոր էր ընտրվում վարչապետի պաշտոնում, Նիկոլ Փաշինյանը խոսում էր երկրի կառավարման սուպերվարչապետական համակարգը վերացնելու և ավելի հավասարակշռված համակարգ ներդնելու մասին։ Ժամանակին նա նաև առիթը բաց չէր թողնում՝ հայտարարելու սահմանադրությամբ նախագահին տրված նեղ լիազորություններն ընդլայնելու անհրաժեշտության մասին։ Հենց կառավարման համակարգը հավասարակշռված դարձնելու մոտեցումով էր պայմանավորված, որ տրվեց սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացի մեկնարկը։ Արդեն մի քանի տարի շարունակ սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացը եփվում է, այդ նպատակի համար ստեղծված հանձնաժողովներն աշխատում են, իսկ գործն այդպես էլ գլուխ չի գալիս, ինչն էլ պարզ է դարձնում, որ այս օրակարգն այլ նպատակ է հետապնդում։

Փաշինյանը իր «սկզբունքներին» հավատարիմ չէր լինի, եթե չհայտարարեր մի բան ու դրան հակառակ այլ բան չկատարեր։ Նա ոչ միայն ատամներով պահում է սուպերվարչապետական համակարգը, այլև ժամանակի ընթացքում իր իշխանական լծակներն օգտագործում է վարչապետի ինստիտուտը նոր լիազորություններով օժտելու համար։ Օրինակ՝ վերջին այդպիսի դեպքն էլ ԱԺ-ում ներկայացված այն օրենքի նախագիծն էր, որով վարչապետն իրավասություն է ստանում ձևավորելու միջազգային դատարաններում դատավորի պաշտոնում Հայաստանի կողմից առաջադրվող թեկնածուների ընտրության հանձնաժողով և հաստատելու դրա աշխատակարգը։ Այս լիազորությունը կարող էր տրվել այլ ինստիտուտի, բայց դա կհակասեր Փաշինյանի՝ սուպերվարչապետական համակարգը հիպերվարչապետական համակարգի վերածելու մտադրությանը, երբ պետք է, որ բոլոր կարևոր խնդիրների լուծման թելերը կենտրոնանան իր ձեռքում։

Այդուհանդերձ, Փաշինյանին չեն գոհացնում միայն վարչապետի լիազորությունները, նա իշխանություն ու վերահսկողություն է ցանկանում ունենալ բոլոր առանցքային ոլորտներում, քանի որ նրա քաղաքական վախերն ու ագահությունը սահմաններ չեն ճանաչում։ Ուստի, իշխանություններն անցել են բոլոր ոլորտներն իրենցով անելու գործողություններին։ Չնայած նրանք պատեհ-անպատեհ խոսում են ժողովրդավարությունից, բայց չեն հանդուրժում այն երևույթը, որ ընդդիմադիրների կողմից կառավարվող համայնքներ լինեն։ ՏԻՄ համակարգում իշխող ուժի տոտալ վերահսկողությունը հաստատելու նպատակով էր պայմանավորված, որ հապշտապ իրականացվեց համայնքների խոշորացումը՝ առանց այդ համայնքների բնակչության կարծիքը հաշվի առնելու։ Ու եթե ընդդիմադիր պաշտոնյաներ ու համայնքապետներ էլ կան, ապա նրանք գտնվում են լուրջ ճնշումների տակ, որպեսզի «հպատակեցվեն» կամ հեռանան։ Ու գործի է դրվում հատկապես քրեաիրավական մահակը։

Այս համատեքստում է, որ Վանաձորի ընտրված քաղաքապետը մինչև այսօր կալանքի տակ է։ Փաշինյանին հաջողվեց իշխանության ճյուղերից գործադիր ու օրենսդիր մարմինները վերցնել իր գլխավորած ուժի վերահսկողության տակ, սակայն պետության ամբողջական զավթումն իրականություն չէր դառնա, եթե իշխանության երրորդ ճյուղը՝ դատական համակարգը, չանցներ իշխանությունների թրի տակով։ Այդ էր պատճառը, որ իշխանությունները ձեռնամուխ եղան դատական համակարգի պաշարմանն ու գրավմանը։ Նախ՝ նրանք ՍԴ-ի հարցերը լուծեցին՝ փոխելով ՍԴ կազմը և դատարանին զրկելով ինքնուրույնությունից, որպեսզի այն իշխանությունների ապօրինի որոշումները հակասահմանադրական չճանաչի։

Հիմա էլ անցել են անհատ դատավորներին իրենց ենթարկելու գործին։ Այն դատավորները, որոնք իշխանությունների գծած հունով չեն շարժվում, այլ օրենքով, հայտնվում են ճնշումների կիզակետում։ ԲԴԽ-ն էլ, որը պետք է լիներ անկախ մարմին, իշխող քաղաքական թիմի ներկայացուցչի կողմից է ղեկավարվում՝ նպատակ հետապնդելով դատավորներին դարձնել վերահսկելի։ Իշխանությունները նույնիսկ վտանգ են տեսնում նրանում, որ օժանդակ մարմինները կարող են անկախ գործել։ Դրա համար էլ առաջին իսկ հնարավորության դեպքում ՄԻՊ-ի ինստիտուտն անմիջապես իրենցով արեցին։ Իսկ հիմա հերթը հասել է ընդդիմությանը լիազորություններից ու լծակներից զրկելուն։ Այդ նպատակով է, որ իշխանությունները ձեռնամուխ եղան ընդդիմության ներկայացուցչին Մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնից զրկելու գործընթացին։

Փաստացի, այսօր Հայաստանի խորհրդարանում այն երեք մշտական հանձնաժողովները, որոնք «Դոնթի բանաձևով» բաժին են ընկնում ընդդիմությանը, այս պահին նախագահներ չունեն։ Սրան գումարած՝ ԱԺ փոխնախագահի՝ ընդդիմությանը հասանելիք պաշտոնը: Սակայն ընդդիմության նկատմամբ ճնշումները միայն խորհրդարանական լիազորություններով չեն սահմանափակվում։ Ընդդիմադիրներին նույնիսկ սպառնում է բռնության թիրախ դառնալու հնարավորությունը։ Եվ պատահական չէ, որ իշխանական մոտեցումները բացահայտող քպական պատգամավորներից մեկը նշել էր, թե իրենք են որոշում, թե երբ ծեծ ուտի ընդդիմությունը՝ փաստացի չբացառելով, որ ընդդիմությունը կարող է նաև ծեծի կամ ֆիզիկական բռնության ենթարկվել։ Իսկ այն ընդդիմադիր առանձին գործիչները, որոնք իրենց քննադատություններով խնդիրներ են ստեղծում իշխանությունների համար, դառնում են իրավական հետապնդումների թիրախ։

Պարզ ասած՝ Հայաստանը գլորվում է դեպի ավտորիտարիզմի գիրկը, իսկ ժողովրդավարությունից մնացած փշրանքներն էլ վերացվում են։ Այստեղ կա նաև հարցի մյուս կողմը, թե ինչո՞ւ են արևմտյան երկրների դեսպաններն ու իրավապաշտպան կազմակերպություններն աչք փակում այս ամենի վրա ու Հայաստանն անվանում որպես Հարավային Կովկասի «ժողովրդավարական կղզ յակ» այն դեպքում, երբ նախկինում մեր երկրում ժողովրդավարությունից շեղման մի փոքր անգամ վտանգ պարունակող մանր-մունր ցանկացած միջադեպի պարագայում մեծ վայնասուն էին բարձրացնում։ Թերևս պատճառն այն է, որ Փաշինյանն ու իր թիմակիցները հերթով կատարում են արտաքին ուժերի թելադրանքները՝ թեկուզ այն պարագայում, երբ այդ հրահանգները մեր ազգային շահերին դեմ են։ Դրա համար էլ այդ արտաքին ուժերի աչքում Փաշինյանը «ժողովրդավարության չեմպիոն» է երևում։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում