«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Նիկոլ Փաշինյանը հակասական ու իրողությունները խեղաթյուրող բազմազան պնդումներով հագեցած հերթական հարցազրույցն է տվել Հ1-ին: Մենք հասկանում ենք, իհարկե, որ անշնորհակալ գործ է Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցները, ելույթները մեկնաբանելը, քանզի չկա ոչ մի երաշխիք, որ մի որոշ ժամանակ անց նույն անձը չի հայտարարի, թե ինքն այլ բան է նկատի ունեցել կամ, ընդհանրապես, ինքը նման բան չի ասել: Հետո ինչ, որ տեսագրություն կա, ձայնագրություն կա: Մեկ անգամ չէ, որ այդպես է եղել, երբ նա, այսպես ասած, աչքերը կլորացնելով, «զարմանք» է ցուցադրել, թե՝ «ես նման բա՞ն եմ արել (ասել)»: Այդ հնարքը կարող է մեկ-երկու անգամ աշխատել, բայց երբ շարունակաբար կրկնվում է, արդեն ունկնդրին, առհասարակ՝ հանրությանը հիշողությունից ու դատողականությունից զուրկ (մեղմ ասած) մարդկանց տեղ դնելու տպավորություն է թողնում և արդեն այդպես էլ ընկալվում է:
Գանք բուն հարցազրույցին:
«…Առավել ևս հիմա էսկալացիայի որևէ հիմք և հիմնավորում չկա, որովհետև Հայաստանը և Ադրբեջանը ճանաչել են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը, ինքնիշխանությունը, քաղաքական անկախությունը, ըստ էության, Խորհրդային Միության հանրապետությունների սահմաններով»,-հայտարարում է Նիկոլ Փաշինյանը:
Այո, ինքը՝ Փաշինյանը, բազմիցս է հայտարարել, որ ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ավելին՝ նշել է կոնկրետ չափով տարածք՝ 86600 քկմ-ով: Ավելին՝ հատուկ ընդգծել է, որ ինքը՝ Փաշինյանը, Արցախը ճանաչում է Ադրբեջանի կազմում, ադրբեջանական, ադրբեջանապատկան: Հարկավ, դրանից հետո Հայաստանի որևէ ղեկավար պետք է վայրկենապես դադարեր այդպիսին լինելուց, բայց Փաշինյանը, ինչպես տեսնում եք, ոչ միայն նստած է վարչապետի աթոռին, այլև հարցազրույցներ է տալիս, դեռ մի բան էլ՝ իր արածը հանրությանը մատուցում է որպես մի մեծ լավություն կամ սխրանք:
Բայց չշեղվենք: Բուն հարցը՝ որտե՞ղ, ե՞րբ, ինչպե՞ս են Ադրբեջանը, Ալիևը հայտարարել (ու քանի անգամ), որ ճանաչում են Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը: Այնպես են «ճանաչում», որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքը պաշտոնապես հայտարարում ու կոչում են «արևմտյան Ադրբեջան», բացահայտորեն դրսևորում են Հայաստանը զավթելու և ադրբեջանական հրոսակով բնակեցնելու նպատակադրումներ, որոշակի քաղաքական, կազմակերպչական ու դիվանագիտական աշխատանքներ են իրականացնում այդ ուղղությամբ:
Ավելին, Ադրբեջանն այնպես է «ճանաչում» ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը, որ Հայաստանի սուվերեն տարածքի մի քանի հարյուր քառակուսի կիլոմետր տարածք շարունակում է օկուպացված պահել…
Հաջորդը. երբ Փաշինյանը օրերս իրարահաջորդ ստատուսափոթորիկ արեց՝ անդադար պնդելով, թե պատրաստ է ստորագրել Ադրբեջանի հետ, այսպես կոչված, «խաղաղության համաձայնագիրը», մեկնաբաններն ու ընդդիմախոսները հեգնեցին, որ Փաշինյանը կարող է նույնիսկ միակողմանիորեն այն ստորագրել: Այդ կսմիթների վերաբերյալ հարցին արձագանքելով՝ Փաշինյանը ձևացրեց, թե ինքը հեգնանքը չի նկատել ու փորձեց իր հերթին հեգնել, թե հանձնարարել է, որ ստուգեն՝ արդյոք եղե՞լ է այդպիսի պրակտիկա պատմության մեջ:
Բայց ինչո՞ւ շատ հեռու գնալ: Օրինակ՝ 2023 թվականի հոկտեմբերին՝ արդեն Արցախը էթնիկ զտման աղետի ենթարկելուց հետո, Փաշինյանը Գրանադայում, ըստ էության, միակողմանի հայտարարություն ստորագրեց: Ի սկզբանե նախատեսվում էր, որ Ալիևին էլ պետք է մեկնի Գրանադա, ու ենթադրվում էր, որ դա կլինի հնգակողմ հայտարարություն՝ Փաշինյանի, Ալիևի և ԵՄ քաղաքական ղեկավարության կողմից: Բայց Ալիևը չմեկնեց այնտեղ, այնպես որ, տարածաշրջանից միայն Փաշինյանը ստորագրեց, մի անգամ էլ… ճանաչելով Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը:
Հարցազրույցում Փաշինյանը նորից ու նորից վկայակոչել է Ալմա Աթայի 1991 թվականի տխրահռչակ հռչակագիրը, որով իբր Արցախը էն գլխից ճանաչվել է ադրբեջանական, նորից պնդել է այն խախուտ թեզը, թե՝ «ողջ միջազգային հանրությունը փաստաթղթավորված ձևով Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչել է և ճանաչած է եղել ողջ ընթացքում՝ որպես Ադրբեջանի մաս»:
Փաստորեն, «միջազգային հանրությունը» պարապ-սարապ, կներեք, հիմարնե՞ր էին, որ 1992-ից ի վեր ու նույնիսկ աղետաբեր պատերազմից հետո խոսում էին ազգերի ինքնորոշման իրավունքի՝ որպես բանակցային կարևոր կետի ու հակամարտության կարգավորման առանցքային մոտեցման մասին: Էլ ի՞նչ էին տասնամյակներով բանակցում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի եռանախագահության շրջանակներում՝ ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի ու Ֆրանսիայի միջնորդությամբ, եթե «փաստաթղթավորված» կերպով Արցախը ճանաչում էին ադրբեջանական:
Ինչ վերաբերում է Ալմա Աթայի հռչակագրին, ապա դա ԽՍՀՄ-ի անցնցում լուծարման ու փոխարենը ԱՊՀ ձևավորելու մասին է: Եթե այն հակամարտություններ կարգավորելու համար պիտանի մի բան լիներ, ապա վաղուց արդեն «Սաղմոսագրքի» վերածված կլիներ նախկին ԽՍՀՄ տարածքում՝ բազմաթիվ հակամարտությունների կարգավորման առումով (Մերձդնեստրյան, վրաց-օսական, վրացաբխազական, ռուս-ուկրաինական և այլն): Բայց ո՛չ անցած բանակցային տասնամյակներում, ո՛չ էլ հիմա ոչ ոք, բացի Փաշինյանից, դրա մասին չի նշում, չի խոսում: Ի՞նչ է, Փաշինյանը միակ խելացի՞ն է, թե՞ տասնյակ ու տասնյակ բարձրակարգ դիվանագետները, ԱՄՆ, ՌԴ, Ֆրանսիայի նախագահների խորհրդատու փորձագետները, մի խոսքով՝ բոլորը այդ հռչակագրի տեղը չգիտեին:
Պարզապես Փաշինյանը մի ինչ-որ թուղթ է գտել, որով փորձում է գտնել հայ ժողովրդի, Արցախի դեմ կատարված աններելի ավերի գոնե մի ինչ-որ արդարացում: Բայց չի անցնում այդ հեղհեղուկ արդարացումը: Հենց ԵՄ դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելն էր, որ հայտարարեց, թե Փաշինյանը Հայաստանի առաջին ղեկավարն է, ով ընդունել է Արցախը՝ որպես Ադրբեջանի բաղկացուցիչ մաս: Առաջինն ու միակը: Դե, միակի մեջ ներառում ենք նաև ՔՊ-ն՝ «ես որ ասում եմ ես…» տարբերակով:
Հաջորդը: Փաշինյանը, իրեն բնորոշ «չքմեղացող»-ագրեսիվ ոճով հակադարձում է, թե ինքն ի՞նչ է զիջել: Այս առնչությամբ մի շարք գործիչներ արձագանքել են՝ երկար թվարկելով, թե ինչեր է թշնամուն զիջել Փաշինյանը, կետ առ կետ՝ սկսած Ամարասից, վերջացրած՝ Ոսկեպարի ու Կիրանցի հայկական դիրքերով: Ի՞նչ է զիջել: Արցախն է զիջել, նաև՝ ուրացել: Հայաստանի ինքնիշխանությունն է զիջել: Հայաստանի, մեր զավակների ու հաջորդ սերունդների ապագան է զիջել: Մեր հաղթանակներն ու տոներն է զիջել: Մի քանի սերնդի զոհողությունների, կյանքի ու արյան գնով նվաճած, պահպանած ու պաշտպանածն է զիջել: Մեր պետականության հեռանկարն է զիջել ու շարունակում է զիջել:
Ի՞նչ է զիջել: Նայեք քարտեզին ու տեսեք, թե ինչ է զիջել: Հայաստանի հարյուրավոր բնակավայրերի բնակչության անվտանգ կյանքն է զիջել՝ դնելով նրանց թշնամական նշանառուների թիրախի տակ:
Հա, ու Փաշինյանի խոսքով ստացվում է, որ… կորցնելով Արցախը, պարտվելով պատերազմում՝ Հայաստանը… անկախություն ձեռք բերեց: Ավելի ապշելու բան երևի մեկ էլ… հենց միայն ինքը կարող էր ասել: Այսի՞նքն: Եթե պատերազմում հայոց բանակը հաղթեր, ի՞նչ էր լինելու, Հայաստանը կորցնելո՞ւ էր իր անկախությունը…
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
